TÌM HIỂU CHUNG
1. Tìm hiểu về tác giả
Tên khai sinh: Phan Ngọc Hoan.
– Quê: Quảng Trị.
– Thuở nhỏ sống ở Bình Định.
– 17 tuổi xuất bản tập thơ đầu: Điêu Tàn.
– Sau 1945: về Hà Nội để tiếp tục hoạt động văn học, nhiều năm đã tham gia vào lãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam.
Sau 1945: về Hà Nội để tiếp tục hoạt động văn học, nhiều năm đã tham gia lvào ãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam.
– Ông đã được nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.
– Thơ Chế Lan Viên có phong cách rất rõ nét và độc đáo, nổi bật nhất là chất suy tưởng triết lí đã mang vẻ đẹp trí tuệ và sự đa dạng, phong phú của thế giới hình ảnh.
2. Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm
Tiếng hát con tàu đã được gợi cảm hứng từ một sự kiện kinh tế – xã hội là cuộc vận động nhân dân ở miền xuôi đã lên tham gia xây dựng Tây Bắc vào những năm 1958-1960 ở miền Bắc.
Nhưng không dừng lại ở đó mà là khúc hát về lòng biết ơn, tình yêu và sự gắn bó với nhân dân với đất nước của một tâm hồn của nhà thơ đã tìm thấy được ngọn nguồn nuôi dưỡng và chân trời nghệ thuật mới của mình ở với đời sống nhân dân và đất nước.
Phân tích nội dung trong tác phẩm
1. Ý nghĩa nhan đề và lời đề từ
Hình ảnh “Con tàu” và “Tây Bắc” đã mang ý nghĩa biểu tượng trong suốt bài thơ.
* Ý nghĩa nhan đề:
– Bài thơ ra đời từ khi thực tế chưa có đường tàu lên Tây Bắc. Hình ảnh “con tàu” thực chất là những hình ảnh đã biểu tượng thể hiện khát vọng lên đường và niềm mong ước của nhà thơ đã được đến với mọi miền đất nước.
– Tây Bắc là vùng đất xa xôi của Tổ quốc cần được sự xây dựng lại sau chiến tranh.
– “Tiếng hát con tàu”: Là tiếng hát của tâm hồn nhà thơ – và là một tâm hồn tràn ngập niềm tin vào lí tưởng, vào cuộc đời. Tâm hồn nhà thơ đã hóa thân thành con tàu, hăm hở làm cuộc hành trình đến với Tây Bắc và đến với cuộc sống lớn của nhân dân. Đến với đất nước mà nhân dân cũng là đến với cội nguồn của cảm hứng rất sáng tạo về nghệ thuật, trong đó có cả thơ ca.
* Ý nghĩa lời đề từ:
Khẳng định được vai trò của cuộc sống đối với tâm hồn người nghệ sĩ cần được mở lòng hòa nhập với cuộc sống để có cảm hứng được sáng tạo về nghệ thuật trong hoàn cảnh đất nước đang bắt tay vào xây dựng sau chiến tranh.
2. Là sự trăn trở, giục giã lên đường (khổ 1+2)
– Bằng những biểu tượng “con tàu” và “Tây Bắc” – nhà thơ đã bộc lộ cảm xúc với tình cảm đối và với sự nghiệp xây dựng đất nước của toàn dân.
– Lời thơ giục giã, gấp gáp và khẩn trương đó hàng loạt câu hỏi dồn dập, thôi thúc (anh đi chăng? anh có nghe? sao chửa ra đi?…) là lời đã kêu gọi khẩn thiết, cấp bách, với mọi người hãy đi để xây dựng Tây Bắc.
– Còn là lời tự vấn đầy trăn trở đã thể hiện tâm hồn và khát vọng được hòa nhập vào cuộc sống của nhân dân.
-> Tác giả đã kêu gọi được mọi người cũng chính là tự nói với lòng mình, thể hiện nhận thức mới tiến bộ của người nghệ sĩ.
3. Kỉ niệm về Tây Bắc trong những ngày kháng chiến gian khổ (khổ 3 – 11)
– Hình ảnh con người:
- Người anh du kích
- Thằng em liên lạc
- Người “mế” với hình ảnh “ửa hồng soi tóc bạc”
– Thể hiện qua được những kỉ niệm cụ thể, sâu sắc: Qua các hình ảnh gần gũi đậm tình quân dân như đã mang hình ảnh để lại áo nâu, hình ảnh của người mẹ thức khi bộ đội đau, hình ảnh của những cô gái dấu xôi nuôi bộ đội. … Nghệ thuật : so sánh, liên tưởng và xưng hô thật thú vị.
– Thể hiện tình yêu nước, tình yêu đồng loại , tình quân dân gắn bó như cá với nước.
4. Bố cục của bài thơ
Gồm có: 3 đoạn
- Hai khổ đầu : Động lực của người nghệ sĩ
- Chín khổ cuối: Kỉ niệm tình đồng đội, tình quân dân
- Phần còn lại: Sự tin tưởng về tương lai cách mạng
- Sự vận động của chủ thể chữ tình: Từ bi ai tới tích cực, lạc quan, tin tưởng với tương lai cách mạng.
5. Nhận xét và đánh giá nghệ thuật sáng tạo hình ảnh của Chế Lan Viên trong bài thơ
– Nhìn chung về nghệ thuật thì trong bài thơ đã cho ta thấy được sự sâu sắc và thành công của tác giả trong việc biểu đạt nội dung: ngôn ngữ, hình ảnh thơ mang tính triết lý.
– Nhìn chung về nghệ thuật thì trong bài thơ đã cho ta thấy được sự sâu sắc và thành công của tác giả trong việc biểu đạt nội dung: ngôn ngữ, hình ảnh thơ mang tính triết lý với các ngôn ngữ mới mẻ và trọn lọc ” cánh kiến, hoa vàng” có sự sáng tạo trong nghệ thuật tình cảm sâu sắc, đã vận dụng kết hợp nhiều biện pháp nghệt thuật đã làm nên toàn diện trong cảm nhận.
TÌM HIỂU THÊM CÁC BÀI VIẾT
CHI TIẾT: Tóm tắt nội dung bài thơ tiếng hát con tàu
CHI TIẾT: Soạn bài bài thơ Đất Nước Nguyễn Đình Thi
Tổng hợp tất cả các bài soạn văn: Ngữ văn 12
