Tham khảo nội dung Soạn bài Đất nước (Nguyễn Đình Thi) | Văn 10 Cánh Diều mà Onthidgnl sẽ chia sẻ dưới đây. Các em tham khảo để chuẩn bị bài soạn văn 10 Cánh Diều được tốt nhé.
Mục lục
Soạn bài Đất nước (Nguyễn Đình Thi) | Văn 10 Cánh Diều: Chuẩn bị
Câu 1: Nhân vật trữ tình là ai và bộc lộ cảm xúc về điều gì?
Trả lời:
Nhân vật trữ tình trong bài là “tôi”, nhân vật trữ tình đã bộc lộ được những tình cảm, suy nghĩ sâu sắc về quê hương, đất nước.
Câu 2: Bài thơ có các hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ đặc sắc nào? Các yếu tố đó có tác dụng ra sao trong việc bộc lộ cảm xúc, suy ngẫm,…của tác giả?
Trả lời:
Bài thơ có những hình ảnh thơ giàu sức gợi cùng các câu thơ giàu tính nhạc, phép điệp, phép đối lập khéo léo, giọng thơ sôi nổi, khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn bao trùm cả đoạn tạo nên cảm xúc dạt dào, trữ tình.
Tác dụng: tái hiện lên bức tranh đất nước được tạo bằng chất liệu hiện thực, đồng thời tác giả khắc họa rõ nét tình yêu tha thiết và niềm tự hào về quê hương đất nước đã được độc lập, có truyền thống anh hùng, bất khuất.
Câu 3: Cảm hứng chủ đạo và chủ đề của bài thơ là gì?
Trả lời:
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Đất nước được cảm nhận trong chiều dài của những tháng năm kháng chiến trong không gian rộng lớn.
Chủ đề của bài thơ: tình yêu tha thiết cùng niềm tự hào về quê hương, đất nước.
Câu 4: Tìm hiểu những thông tin về nhà thơ Nguyễn Đình Thi và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm.
Trả lời:
– Nhà thơ, tác giả Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ đa tài: ông vừa là một nhà văn, nhà thơ, vừa là nhà phê bình. Thơ Nguyễn Đình Thi luôn có bản sắc riêng, vừa tự do phóng khoáng mà có những suy tư về con người tình yêu.
– Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đất nước: Tác phẩm được viết trong khoảng thời gian từ 1948 đến 1955. Bài thơ chính là sự tổng hợp của những sáng tác Sáng mát trong như sáng năm xưa (1948), Đêm mít tinh (1949) và Đất nước (1955). Đây là khoảng thời gian tác giả trải nghiệm, trưởng thành cùng Đất Nước trong thời kì kháng chiến chống Pháp lần 2.
Câu 5: Em biết những bài thơ nào viết về đất nước? Ấn tượng, cảm xúc, suy nghĩ,…mà những bài thơ đó gợi ra cho em là gì?
Trả lời:
Một số bài thơ về đất nước khác như: Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm), Việt Nam quê hương ta (Nguyễn Đình Thi), Bài học đầu cho con (Đỗ Trung Quân),… Những bài thơ này đã giúp em hiểu được tình yêu quê hương đất nước, tổ quốc, đó là một tình yêu dạt dào và chan chứa nhiều cảm xúc, không ngòi bút nào có thể diễn tả nổi.
Đọc hiểu
Câu 1: “Khổ 1, 2: Nhân vật trữ tình hiện lên qua từ ngữ nào? Hãy hình dung về Hà Nội và “người ra đi” trong hoài niệm của nhân vật trữ tình.”
Trả lời:
– Trong khổ thơ 1 và 2: Nhân vật trữ tình đã hiện lên qua những từ ngữ: “tôi”, “người ra đi”.
– Hà Nội và “người ra đi” có trong hoài niệm của nhân vật trữ tình: đó chính là hình ảnh người quyết tâm, dứt khoát ra đi nhưng những lưu luyến thì vẫn còn ở lại, cho thấy được sự gắn bó sâu nặng với mảnh đất Hà Nội, với đất nước.
Câu 2 “Khổ 3: Chú ý độ dài các dòng thơ, phép điệp, phép liệt kê, hiệp vần, giọng điệu và cảm xúc của nhân vật trữ tình. Hình dung bức tranh đất nước trong “mùa thu nay” qua cảm nhận của nhân vật trữ tình.”
Trả lời:
– Đó là tiếng reo vui trước mùa thu hiện tại độc lập và hạnh phúc. Mùa thu cách mạng tươi đẹp, luôn tràn đầy sức sống. Tác giả đã rất khéo léo khi dịch chuyển không gian nghệ thuật từ những phố dài xao xác buồn sang không gian nơi núi rừng tươi mới và tràn đầy sức sống, nhân vật trữ tình cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc như cất tiếng hát hòa cùng sự phấn chấn của tạo vật phấp phới, thiết tha. Đó chính là tất cả niềm tự hào về đất nước của nhân vật trữ tình với tình yêu quê hương, yêu đất nước.
– Nghệ thuật: những hình ảnh thơ giàu sức gợi, câu thơ giàu tính nhạc cùng phép điệp, giọng thơ sôi nổi đi kèm cảm xúc dạt dào, trữ tình.
→ Qua đoạn thơ trên ta có thể thấy tình yêu tha thiết và niềm tự hào về quê hương đã được độc lập, có truyền thống anh hùng, bất khuất của Nguyễn Đình Thi.
Câu 3: “Chú ý những cảm nhận của tác giả về đất nước trong chiến tranh.”
Trả lời:
Những cảm nhận của tác giả về đất nước trong thời kì chiến tranh: Cánh đồng quê – chảy máu; Bát cơm chan đầy nước mắt; Dây thép gai – đâm nát trời chiều; Đứa đè cổ – đứa lột da.
Câu 4: “Từ khổ 5 – 10: Những dòng thơ nào chủ yếu thể hiện cảm nhận về: Đất nước đau thương, căm hờn? Đất nước quật cường, anh dũng?”
Trả lời:
Đất nước đau thương, căm hờn?
Đã ngời lên nét mặt quê hương
Đã bật lên những tiếng căm hờn
Bát cơm chan đầy nước mắt
Đứa đè cổ đứa lột da.
Đất nước quật cường, anh dũng?
Xiềng xích chúng bay không khóa được
Trời đầy chim và đất đầy hoa
Súng đạn chúng bay không bắn được
Lòng dân ta yêu nước thương nhà;
Súng nổ rung trời giận dữ
Người lên như nước vỡ bờ;
Người Việt Nam từ máu lửa
Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
Câu 5: “Lưu ý thông tin về thời gian sáng tác.”
Trả lời:
– Bài thơ Đất nước được sáng tác trong một thời gian dài (1948 – 1955), tương đương với thời kì chống thực dân Pháp xâm lược.
– Bài thơ có những đoạn được lấy từ hai bài thơ “Sáng mát trong như sáng năm xưa” (1948) và “Đêm mitting” (1949), cho đến năm 1955, Nguyễn Đình Thi đã viết thêm phần sau “Ôi những cánh…”
→ Dù phải viết nhiều lần nhưng bài thơ Đất nước vẫn là một chỉnh thể nghệ thuật và là một trong những bài thơ xuất sắc nhất của Nguyễn Đình Thi và văn học Việt Nam sau Cách mạng Tháng Tám khi viết về đề tài đất nước.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1: “Bài thơ Đất nước có thể được chia làm mấy phần? Cảm xúc của nhân vật trữ tình có sự thay đổi như thế nào qua các phần này? Từ đó, hãy nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ.”
Trả lời:
– Bài thơ “Đất nước” có thể được chia thành 3 phần như sau:
+ Phần 1: (từ đầu → sau lưng thềm nắng lá rơi đầy): Những cảm xúc về mùa thu xưa
+ Phần 2: (tiếp theo → Những buổi ngày xưa vọng nói về): Cảm xúc về đất nước, con người trong mùa thu thời nay
+ Phần 3: (còn lại): Đất nước đau thương, căm hờn và quật cường và anh dũng.
– Cảm xúc của nhân vật trữ tình qua từng phần của bài thơ: từ luyến tiếc, ngậm ngùi khi vui sướng, tự hào rồi cả căm hờn, quyết tâm mạnh mẽ
– Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Đó là tình yêu quê hương nồng nàn, tha thiết
Câu 2: “Mùa thu Hà Nội trong quá khứ hiện lên như thế nào trong 7 dòng đầu của bài thơ? Hình ảnh nào em thấy ấn tượng nhất? Vì sao?”
Trả lời:
– Mùa thu của Hà Nội trong quá khứ được hiện lên với vẻ đẹp nhẹ nhàng và tinh khôi nhưng nó lại có chút buồn man mác: những buổi sáng mát trong, hương cốm, gió thổi, chớm lạnh, nắng lá, hơi may xao xác, phố phường Hà Nội.
– Hình ảnh ấn tượng nhất: “Người ra đi đầu không ngoảnh lại / Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy”. Bởi câu thơ này đã gợi ra hình ảnh Người lính bỏ phải lại sau lưng một Hà Nội thơ mộng, lãng mạn mà trầm mặc, buồn bã, để quyết tâm ra đi vì sự nghiệp kháng chiến và phụng sự Tổ quốc với một ý chí kiên định.
Câu 3: “Hãy phân tích cảm xúc của nhân vật trữ tình trong mùa thu nay. Tại sao có sự khác nhau khi cảm nhận về mùa thu giữa hai khổ thơ đầu và khổ thơ thứ ba?”
Trả lời:
– Cảm xúc nhân vật trữ tình trong “mùa thu nay” là niềm hân hoan, vui sướng, tự hào. Tác giả tự hào trước cảnh trời đất đổi thay, từ một dân tộc nô lệ được đứng lên làm chủ cuộc sống của mình. Tác giả đã liệt kê một loạt những danh từ chỉ cảnh vật của đất nước kết hợp với điệp từ “của chúng ta” nhằm khẳng định chủ quyền, độc lập của dân tộc.
– So sánh “mùa thu xưa” (2 khổ đầu) và “mùa thu nay” (khổ 3)
+ Khổ 1, 2: mùa thu của quá khứ hoài niệm, khi dân tộc ta còn chịu nhiều đau thương, mất tự do
+ Khổ 3: mùa thu của Cách mạng, của độc lập, tự do.
Câu 4: “Những dòng thơ nào thể hiện sâu sắc, ấn tượng nhất về đất nước đau thương, quật cường trong chiến tranh? Cách diễn tả, thể hiện của nhà thơ có gì độc đáo?”
Trả lời:
– Những dòng thơ thể hiện sâu sắc và ấn tượng nhất về đất nước đau thương nhưng quật cường trong chiến tranh:
+ “Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều”
+ “Bát cơm chan đầy nước mắt
Bay còn giằng khỏi miệng ta”
+ “Thằng giặc Tây thằng chúa đất
Đứa đè cổ đứa lột da”
⇒ Tác giả Nguyễn Đình Thi đã sử dụng những hình ảnh giàu sức gợi như “chảy máu”, “đâm nát”, “giằng khỏi miệng”, “chan nước mắt”, “đè cổ lột da” nhằm nhấn mạnh những tội ác của giặc đối với nhân dân ta cũng như những đau thương mà người dân phải chịu đựng.
Câu 5: “Trình bày cảm nhận của em về hình tượng đất nước được khắc họa trong khổ thơ cuối.”
Trả lời:
Hình ảnh đất nước hiện lên trong khổ thơ cuối là một đất nước kiên cường, mạnh mẽ. Dù “súng nổ rung trời” nhưng những người dân vẫn đứng lên “như nước vỡ bờ” để sẵn sàng chiến đấu với một tinh thần đoàn kết và ý chí quật cường. Đặc biệt là hình ảnh “rũ bùn đứng dậy sáng lòa” đã chứng minh rằng dù đau thương, dù đứng lên từ bùn đất nhưng đất nước ta vẫn luôn toả sáng, luôn mạnh mẽ và anh dũng. Qua đó, tác giả Nguyễn Đình Thi thể hiện niềm tin tưởng và tự hào về đất nước, về tương lai tươi sáng của dân tộc ta.
Câu 6: “Trong bài thơ, nhân vật trữ tình xưng “tôi”, sau đó chuyển sang xưng “ta” (“chúng ta”). Theo em, việc thay đổi hai đại từ này có ý nghĩa gì?”
Trả lời:
– Trong khổ thơ 1, tác giả đã xưng “tôi” như một cách bày tỏ nỗi buồn thương, luyến tiếc của bản thân trước cảnh “mùa thu xưa”. Đây chính là cái tôi yêu thiên nhiên, bâng khuâng và rung động trước vẻ đẹp của đất trời.
– Trong những khổ thơ tiếp theo, tác giả lại xưng “ta” như một lời khẳng định đầy tự hào về thắng lợi của dân tộc ta. Cái tôi cá nhân ấy đã hoà nhập cùng cái ta chung của cộng đồng. Những cảm xúc ấy không chỉ của một mình tác giả mà nó còn đại diện cho biết bao người con của Việt Nam.
Câu 7: “Từ hai dòng thơ: “Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất / Những buổi ngày xưa vọng nói về”, em cảm nhận được lời nhắn nhủ gì trong tiếng vọng rì rầm” ấy? Hãy chia sẻ bằng một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng).”
Trả lời:
Những lớp người đã ngã xuống sẽ có lớp khác đứng lên tiếp bước. Hiện tại đáng quý và nó càng đáng quý hơn khi nhớ đến quá khứ, vì trong quá khứ có sự hy sinh thì mới có được hiện tại ngày hôm nay. “Rì rầm” là một từ láy tượng thanh mang sức gợi cảm. Nó không ồn ào một cách vang động, vang xa nhưng lại liên tục đều đặn như dòng suối chảy bất tận. “Rì rầm” ở trong lòng đất “đêm đêm” còn gợi lên bầu không khí thầm lặng thiêng liêng. “Đất” chính là hình ảnh tượng trưng cho đất nước, của sự khổng lồ và vĩnh hằng. “Đất” cũng là cái được xây dựng lên từ mồ hôi nước mắt, kể cả xương máu của biết bao nhiêu thế hệ cha ông. Từ láy “Đêm đêm” đã gợi ra một khoảng thời gian dài như một dòng chảy thời gian xuyên suốt bốn nghìn năm lịch sử. Với hình ảnh thơ đầy độc đáo này, Nguyễn Đình Thi đã hình tượng hóa được truyền thống anh hùng của đất nước ta thành một hình ảnh đầy sức sống, tràn đầy thầm lặng, thiêng liêng và vững bền muôn thuở, nó trở thành nhịp đập của con tim lịch sử đất nước Việt Nam bất khuất anh hùng.
…
Mong rằng nội dung: Soạn bài Đất nước (Nguyễn Đình Thi) | Văn 10 Cánh Diềusẽ là nguồn tài liệu soạn văn 10 hữu ích và cần thiết để các bạn nắm vững kiến thức trước khi đến lớp và tự tin hơn nữa trong bài thi môn ngữ văn tốt nghiệp THPT sắp tới. Tham khảo và áp dụng thật tốt nội dung trên để đạt kết quả cao cho kỳ thi sắp tới nhé!
Theo dõi MXH của Onthidgnl nhé:
FB: https://www.facebook.com/onthidgnlcom
