Hãy cùng khám phá Bộ sưu tập những nhận định lý luận văn học hấp dẫn mà Onthidgnl đã chia sẻ nhé! Đây không chỉ là nguồn tài liệu quý giá mà còn là những gợi ý tuyệt vời giúp các bạn nâng cao kỹ năng viết bài văn nghị luận của mình. Chắc chắn rằng với những kiến thức bổ ích này, các bạn sẽ có thêm tự tin để chinh phục những điểm số cao trong các kỳ thi. Cùng bắt đầu hành trình học tập đầy thú vị này nào!
Mục lục
Tuyển tập những nhận định lý luận văn học
I. MỘT SỐ QUAN NIỆM NHẬN ĐỊNH VỀ VĂN HỌC
1. Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ánh sáng. (Charles DuBos)
2. Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than. (Nam Cao-“Trăng sáng”).
3. Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện thực một cách hời hợt nông cạn. Nhà văn không bê nguyên sỉ các sự kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quả trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn, sình động… Thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người…Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thực sự nhiều khi thật hơn cả con người ngoài đời, bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chí có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh cửu sống mãi với thời gian. (LLVH)
4. Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học. (Tố Hữu)
5. Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên. (Puskin)
6. Văn học là nhân học (Gorki)
7. Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói tình cảm của con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà)
8. Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chủ ở văn chương, loại đáng thờ là loại chuyên chú ở con người. (Nguyễn Văn Siêu).
9. Văn học thực chất là cuộc đời. Văn học sẽ không là gì cả nếu không vì cuộc đời mà có. Cuộc đời là nơi xuất phát và cũng là nơi đi tới của văn học. (Tố Hữu)
10. Nghệ thuật là lĩnh vực của cải độc đảo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình. (Văn học 12 nhận định)
11. Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà).
12. Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hưởng tới chân lý. (M.Gorki)
13. Những cuộc chiến qua đi, những trang lịch sử của từng dân tộc được sang trang, các chiến tuyến có thể được dựng lên hay san bằng. Nhưng những tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền văn hỏa hoặc ngôn ngữ cuối cùng vân nằm ở tỉnh nhân bản của nó. Có thể màu sắc, quốc kỳ, ngôn ngữ hay màu da chúng ta khác nhau. Nhưng máu chúng ta đểu cỏ màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau. Văn học cuối cùng là viết về trái tim con người. (Maxim Malien)
14. Cảm động lòng người trước hết không gì bằng tình cảm và tình cảm là cái gốc của văn chương. (Bạch Cư Dị)
15. Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tầm hồn. Đẹp tức là một cái gì cao cả. Đã nói đẹp là nói cao cả. Có khi nhà văn miêu tả một cái nhìn rất xấu, một tội ác, một tên giết người nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải cao cả. (Nguyễn Đình Thi)
16. Không có gì nghệ thuật hơn bản thân lòng yêu quý con người. (Van Gốc)
17. Văn chương bất hủ cổ kim đều viết bằng huyết lệ. (Lâm Ngữ Đường)
18. Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phủ nhưng tiêu điểm mà con người hưởng đến vẫn là con người. (Đặng Thai Mai)
19. Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao trong thực tế và trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết hao. Cải đẹp còn trộn lẫn niềm sầu buồn. Cải nên thơ còn lóng lánh giọt nước mắt ở đời. (“Nhật ký của Nguyễn Văn Thạc”)
20. Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì một xã hội công bằng, bình đẳng, bác ái luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng suy nghĩ, hiến dâng máu nóng của mình cho nhân loại. (Leptonxtoi)
21. Tôi khuyên bạn nên đọc truyện cổ tích… thơ ngụ ngôn, các tuyển tập ca dao…Hãy đi sâu vào vẻ đẹp quyến rũ của ngôn ngữ bình dân, hãy đi sâu vào những câu hài hòa cần đổi trong các bài ca, trong truyện cổ tích… Bạn sẽ thấy ở đó sự phong phú lạ thường của các hình tượng, sự giản dị sức mạnh làm say đắm lòng người, vẻ đẹp tuyệt vời của những định nghĩa…Hãy đi sâu vào những tác phẩm của nhân dân, nó trong lành như nguồn nước ngọt ngào, tươi mát, róc rách từ khe núi chảy ra. (M. Gorki)
22. Tất cả mọi nghệ thuật đều phục vụ cho một nghệ thuật vĩ đại nhất là nghệ thuật sống trên Trái Đất. (Béc-tôn Brếch)
23. Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện do chính cuộc sống viết ra. (Anđecxen)
24. Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chí hướng với tôi muốn tiểu tiểu thuyết là thực sự ở đời. (Vũ Trọng Phụng)
25. Văn chương có loại đáng thờ và không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chuyên chú ở văn chương. Loại đáng thờ là loại chuyển chủ ở con người. (Nguyễn Văn Siêu)
26. Con hãy lắng nghe nỗi buồn của cành cây héo khô, của chim muông què quặt, của hành tinh lạnh ngắt. Nhưng trước hết con hãy lắng nghe nỗi buồn của con người. (Nadimetlicmet)
27. Nhà văn đương đại Italia Claudio Magris viết rằng: Văn học không quan tâm đến những câu trả lời do nhà văn đem lại, mà quan tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra, và những câu hỏi này, luôn luôn rộng hơn bất kỳ một câu trả lời cặn kể nào.
28. Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. (L. Tônxtôi)
29. Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện thực một cách hời hợt nông cạn. Nhà văn không bê nguyên si các sự kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quá trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn sinh động… thế hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người …Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thật sự nhiều khi thật hơn cả con người ngoài đời bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nỏ. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chí có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh cửu sống mãi với thời gian. (LLVH)
30. Cái đẹp là cuộc sống. (Secnưsepxki)
31. Những kết luận khoa học như những thỏi vàng chỉ lưu hành trong một phạm vỉ nhỏ hẹp. Còn tri thức từ những tác phẩm văn chương như những đồng tiền nhỏ dễ dàng lưu thông len lỏi đến với người ta.
32. Như một hạt giống vô hình, tư tưởng gieo vào tâm hồn nghệ sĩ và từ mảnh đời màu mở ấy nó triển khai thành một hình thức xác định, thành các hình tượng nghệ thuật đầy vẻ đẹp và sức song. (Bêlinxki)
33. Đối tượng mà anh muốn nói đến dù là cải gì cũng chỉ có 1 từ để biểu hiện nó. (Môpaxăng-Pháp)
34. Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà)
35. Xét đến cùng, ý nghĩa thực sự của văn học là nhân đạo hóa con người. (M. Gorki)
II. MỘT SỐ QUAN NIỆM NHẬN ĐỊNH VỀ NHÀ VĂN
1. Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao già là nhà văn cả…Nếu anh không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực thụ. (Sê khốp)
2. Trước hết là các nghệ sĩ lớn, sau đó mới đến các nhà khoa học, họ xứng đáng hơn ai hết được hưởng sự kính của con người. (Einstein)
3. Giống như ngọn lửa thần bốc lên từ những cành khô, tài năng bắt nguồn từ những tình cảm mạnh mẽ nhất của con người. (Raxun Gamzatop)
4. Nhà văn phải là nhà thư kỷ trung thành của thời đại. (Balzac)
5. Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tất đẹp. (Ai-ma-tốp )
6. Nhà văn là người cho máu. (Nữ văn sĩ Pháp Elsa Trisolet)
7. Một nghệ sĩ chân chính phải là một nhà nhân đạo từ trong cốt tủy. (Sê-Khốp)
8. Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết lảm cho những ấn tượng đó có những hình thức riêng. (M. Gorki)
9. Nhà văn phải là người đi tìm gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của con người. (Nguyễn Minh Châu)
10. Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những con người bị cùng đường, tuyệt lộ, bị cái ác hoặc số phận đen đủi dồn đến chân tường. Những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đọa đày đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời. Nhà văn tồn tại ở trên đời đế bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực. (Nguyễn Minh Châu)
11. Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ. (Thạch Lam).
12. Nhà văn phải “đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy mọi vang động của đời ”.
13. Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện. (Nam Cao)
14. Ở đâu cỏ lao động thì ở đó có sáng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn không chỉ học tập ngôn
ngữ của nhân dần mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ sáng tạo, không nên ăn bám vào người khác. Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay… Cũng cùng 1 vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì nói sẽ có bề thể và kích thước.CỎ vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của. Dùng chữ như đánh cờ tưởng, chữ nào để cho nào phải đủng vị trí của nó. Văn phải linh hoạt. Vẫn không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp. (Nguyễn Tuân)
15. Cái quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng có thể trong bất kì tài năng nào, là cái mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng mình. (Ivan Tuốc ghê nhi ép).
16.
Nền đất ẩm, chiếu manh, trang giấy trắng
Anh khỉ sình bao nhiêu vật cho đời
Nên anh chết như chuyến đi dài hạn
Bởi họ sống thay anh có mặt giữa muôn đời. (Đào Cảng)
17. Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là cuộc sống, trường đại học chần chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đỏ chỉnh là cải hơi thở, cải sức sống của những tác phẩm vĩ đại. (Đặng Thai Mai)
18. Đổi với nhà thơ thì cách viết, bút pháp của anh ta là 1 nửa việc làm. Dù bài thơ thể hiện ý tứ độc đảo đến đâu, nó cũng nhất thiết phải đẹp. Không chỉ đơn giản là đẹp mà còn đẹp 1 cách riêng. Đổi với nhà thơ, tìm cho ra bút pháp của mĩnh-nghĩa là trở thành nhà thơ. (Raxun Gamzatov).
19. Với Thạch Lam: Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quỷ khác là phải nâng đỡ những cải tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn.
20. Niềm vui của nhà văn chân chính là niềm vui của người dẫn đường đến xứ sở cải đẹp. (Pautopxki)
21. Trong tác phẩm “Theo giòng”, Thạch Lam viết: Công việc của nhà văn là phát hiện ra cải đẹp ở cho không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, đế cho người đọc 1 bài học trông nhìn và thưởng thức.
22. Cải quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng có thể trong bất kĩ tài năng nào, là cải mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng mình. (Ivan Tuốc Ghê Nhép)
23. Cuộc bể dâu mà con người nhìn thấy trong văn thơ dân tộc là máu trong trái tim của người nghệ sĩ. (Tố Hữu)
24. Hãy đập vào tim anh-Thiên tài là nơi đó. (A.De Muyexe)
25. Có những đêm không ngủ, mắt rực cháy và thổn thức, lòng tràn ngập nhớ nhung…Khi đó tôi viết. (Lecmôntôp)
26. Tôi thu thập hình tượng cũng như con ong hút mật vậy. Một con ong phải bay một đoạn đường bằng sáu lần xích đạo trong một năm ba tháng và đậu lên bảy triệu bông hoa để làm nên một gam mật. (P.Pavlenko)
27. Vật ảo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi. Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang. (Chế Lan Viên)
28. Một nhà nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo trong cốt tủy. (Sê khốp)
29. Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cải khát vọng khôi phục và bảo vệ những cải tốt đẹp. (Ai ma tốp)
30. Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quỹ khác là phải nâng đỡ những cải tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn. (Thạch Lam)
31. Công việc của nhà văn là phát hiện ra cái đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm cải đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài học trông nhìn và thưởng thức. (Thạch Lam)
32. Nhà vãn là người cho máu. (Enxa Tơriole)
33. Văn học là nhân học. (Gorki)
34. Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy những ấn tượng đỏ có giá trị khái quát và biết làm cho những ấn tượng đó có những hình thức riêng. (M.Gorki)
III. MỘT SỐ QUAN NIỆM, NHẬN ĐỊNH VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC
1. Mỗi tác phẩm nghệ thuật phải là một phát minh về hình thức và khám phá mới về nội dung. (Lêonit Lêonop)
2. L. Tônxtôi khẳng định: Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì 1 xã hội công bằng, bình đẳng bải ải luôn luôn thôi thúc các nhà văn song và viết, vắt kiện cạt những dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu màu bóng của mình cho nhân loại.
3. Giá trị của 1 tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng mà tư tưởng đã được rung lên ở các bậc tĩnh cảm, chứ không phải là cải tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy, có thể nói, tình cảm của người viết là khâu đầu tiên cũng là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng tác phẩm lớn. (Nguyễn Khải)
6. Chi tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm. (Pauxtopxki) ‘
7. Tác phẩm chân chỉnh không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khi câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác phẩm nhập vào tâm hồn của ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thể ca của sự thật. (Aimatop)
8. Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của mâu thuẫn thì sự sống nhiều hình mới vẽ ra. (Heghen)
9. Trong tác phẩm Đời thừa Nam Cao cho rằng: Một tác phẩm thật giá trị, phải vượt lên bên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho cả loài người. Nó phải chứa đựng một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bình…Nó làm cho người gần người hơn. ‘
10. Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nó không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó. (Bêlinxki)
11. Mỗi tác phẩm đều có ít nhiều nhà văn. (Thạch Lam)
IV. MỘT SỐ QUAN NIỆM, NHẬN ĐỊNH VỀ GIÁ TRỊ CỦA VĂN HỌC
1. Văn học làm cho con người thêm phong phú, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn. (M.L.Kalinine)
2. Đổi với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên; trải lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú thêm. (Thạch Lam)
3. Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lý. (M. Gorki)
4. Một tiểu thuyết thực sự hứng thú là tiểu thuyết không chỉ mua vui cho chúng ta, mà còn chủ yếu hơn là giúp đỡ chúng ta nhận thức cuộc sống, lý giải cuộc sống. (Giooc-giơ Đuy-a-men).
5. Xét đến cùng, ý nghĩa thực sự của văn học là nhân đạo hóa con người. (Đề thi HSG vãn toàn quốc bảng B năm 1996)
6. Một tác phẩm thật giả trị phải vượt lên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho tất cả loài người. Nỏ phải chứa đựng một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi, nỏ ca tụng lòng thương, tình bác ái, sự công bằng…Nỏ làm cho người gần người hơn. (“Đời thừa” – Nam Cao)
7. Tôi muốn tác phẩm của tôi giúp mọi người trở nên tốt, có tâm hồn thuần khiết, tôi
muốn chủng góp phần gợi dậy tình yêu con người, đồng loại và ỷ muốn đấu tranh mãnh liệt cho những lí tưởng của chủ nghĩa nhân đạo và sự tiến bộ của loài người. (Sô-Lô- Khốp) …
8. Nếu truyện Kiều là một dòng sông thì thơ chữ Hán là những con suối nhỏ, tất cả đều đổ vào đại dương mênh mông là chủ nghĩa nhân đạo của nhà thơ. (Nguyễn Đăng Mạnh)
9. Văn chương phải là thế trận đuổi nghìn quân giặc. (Trần Thái Tông)
10. Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cái cao thượng, cái đẹp và cái nhân đạo
của lòng người. (Xê-Lê-Khốp)
11. Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm đối với con người. (Hoài Chân)
12. Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm. (Hoài Thanh)
13. Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo có những
tiền thân của nó, trong lời nói thông thường đỏ là “tình thương, lòng thương người”. (Lê Trí Viễn)
14. Nghệ thuật là sự vươn tới, sự níu giữ mãi mãi. Cải cốt lõi của nghệ thuật là tính nhân đạo. (Nguyên Ngọc)
15. Xét đến cùng, ý nghĩa thực sự của văn học là nhân đạo hóa con người. (M. Gorki)
16. Nói tới giá trị nhân đạo là nói tới thải độ của người nghệ sĩ dành cho con người mà hạt nhân căn bản là lòng yêu thương con con người. (Từ điển văn học)
17. Văn hoá nghệ thuật là 1 mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy. (Hồ Chí Minh)
V. QUAN NIỆM VỀ MỐI QUAN HỆ NHÀ VĂN – ĐỌC GIẢ
1. Người sáng tác là nhà văn, người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả. (M.Gorki)
2. Cái bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khi nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khỉ nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chỉnh độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hĩnh không thể tẩy xóa được của mình. (LLVH)
3. Bạn ơi hãy suy nghĩ bằng trái tim và hãy đọc cảm xúc bằng lý trí. (Phôn Tan)
VI. MỘT SỐ QUAN NIỆM VỀ PHONG CÁCH NHÀ VĂN
1. Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy nó đòi hỏi phải có phong cách, tức là phải có nét gì đó rất mới, rất riêng thể hiện trong tác phẩm của mình. (Nguyễn Tuân)
2. Làm người thì không có cái tôi…nhưng làm thơ thì không thể không có cái tôi. (Viên Mai)
3. Điều còn lại đối với mỗi nhà văn chính là giọng nói của riêng mình.
4. Không có tiếng nói riêng không mang lại những điều mới mẻ cho văn chương mà chỉ biết dẫm theo đường mòn thì tác phẩm nghệ thuật sẽ chết. (Lêonit Lêonop)
5. Nếu một tác giả không có lối đi riêng của mình thì người đó sẽ không bao giờ là nhà văn học được. (T. Sê-khốp)
6. Nếu như Nguyễn Công Hoan đời là mảnh ghép của những nghịch cảnh, với Thạch Lam đời là miếng vải có lỗ thủng, những vết ố, nhưng vẫn nguyên vẹn, thì với Nam Cao, cuộc đời là tấm áo cũ bị xé rách tả tơi từ cải làng Vũ Đại đến mỗi gia đình, mỗi số phận.
7. Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đảo vì vậy nó đòi hỏi người viết sự sáng tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc. (Phương Lựu)
VII. MỘT SỐ QUAN NIỆM VỀ TÌNH HUỐNG TRUYỆN
1. Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phần bất ngờ nhưng cải quan trọng là sẽ chỉ phối nhiều điều trong cuộc sống con người. (Nguyễn Minh Châu)
2. Tình huống là lát cắt của thân cây mà qua đó ta thay được trăm năm đời thảo mộc.
3. Tình huống là sự kiện mà tại sự kiện đỏ tỉnh cách của con người được bộc lộ.
4. Tình huống là một khoảnh khắc của dòng chảy đời sống mà qua khoảnh khắc thấy được vĩnh viễn, qua giọt nước thấy được đại dương.
5. Tình huống là một sự kiện đặc biệt trong đời sống, là kết quả của mối quan hệ đời sống nên nổ éo le và nghịch cảnh.
VIII. NHẬN ĐỊNH CỦA CÁC TÁC GIẢ NỔI TIẾNG VỀ VĂN HỌC
1. Vạt áo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi. Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang. (Chế Lan Viên)
2. Tồi thu thập hình tượng cũng như con ong hút mật vậy. Một con ong phải bay một đoạn đường bằng sáu lần xích đạo trong một năm ba tháng và đậu lên bảy triệu bồng hoa để làm nên một gam mật. (P.Pavlenko)
3. Chỉ tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm. (Pauxtopxki)
4. Những câu thơ lấp lánh như những tấm huy chương. (Pon-Valeri)
5. Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học. (Tổ Hữu)
6. Nhà văn là người cho máu. (Enxa Tơriole)
7. Thơ là bà chúa của nghệ thuật. (Xuân Diệu)
8. Văn học là nhân học. (Gorki)
9. Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho những ấn tượng đỏ cỏ những hình thức riêng. (M.Gorki)
10. Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đảo vì vậy nó đòi hỏi người viết sự sáng tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc. (Phương Lựu)
11. Cái bóng của độc giả đang chỉ xuống sau lưng nhà vãn khỉ nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chỉnh độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hĩnh không thể tẩy xóa được của mình. (Sách Lý luận văn học)
12. Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của mâu thuẫn thì sự sống nhiều hình mới vẽ ra. (Heghen)
13. Tác phẩm chân chính không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khỉ câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ánh sáng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thỉ ca của sự thật. (Aimatop)
14. Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phần bất ngờ nhưng cải quan trọng là sẽ chỉ phối nhiều điều trong cuộc sống con người. (Nguyễn Minh Châu)
15. Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện thực một cách hời hợt nông cạn. Nhà văn không bê nguyên si các sự kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quả trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn, sinh động… Thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người…Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thực sự nhiều khỉ thật hơn cả con người ngoài đời, bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chỉ có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh cửu sống mãi với thời gian. (LLVH)
16. Mỗi tác phẩm nghệ thuật là một phát minh về một hình thức, một khám phá mới về nội dung. (Leonid Leonov)
17. Thơ là tiếng nói của tri âm. (Tố Hữu)
18. Cái đẹp là cuộc sống. (Secnưsepxki)
19. Giọng ca buồn là thích hợp nhất cho thơ ca. (Etga Pô)
20. Thơ ca phải say mới thích. (Tố Hữu)
21. Bạn ơi hãy suy nghĩ bằng trái tim. Và hãy đọc cảm xúc bằng lý trí. (Phôntan)
22. Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tồi và các nhà văn cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết là thực sự ở đời. (Vũ Trọng Phụng)
23. Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả. (M.Gorki)
24. Hãy đập vào tim anh-Thiên tài là nơi đó. (A.De Muyexe)
25. Từ bao giờ cho đến bây giờ, từ Homero đến kinh thỉ, đến ca dao Việt Nam thơ vân là một sức đồng cảm mãnh liệt và quảng đại. Nó đã ra đời giữa những vui buồn của loài người cho đến ngày tận thế. (Hoài Thanh)
26. Thơ chính là tâm hồn. (M.Gorki)
27. Vãn chương phải là thế trận đuổi nghìn quân giặc. (Trần Thái Tông)
28. Do tình sinh ý, do ỷ sình chữ, bởi cái này mà có cải kia cũng là thế cả. (Bùi Dương Lịch)
29. Trước hết là các nghệ sĩ lớn, sau đó mới đến các nhà khoa học, họ xứng đáng hơn ai hết được hưởng sự kính trọng của con người. (Einstein)
30. Những gì tôi viết ra là những gì thương yêu nhất của tôi, những ước mong nhức nhối của tôi. (Nguyên Hồng)
31. Mỗi tác phẩm đều có ít nhiều nhà văn. (Thạch Lam)
32.
Nền đất ẩm, chiếu manh, trang giấy trắng
Anh khỉ sinh bao nhiêu vật cho đời
Nên anh chết như chuyến đi dài hạn
Bởi họ sổng thay anh có mặt giữa muôn đời (Đào Cảng)
33. Nếu tác giả không có lối nói riêng của mình thì người đó không bao giờ là nhà văn cả. Nếu anh ta không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà văn thực thụ. (Sekhop)
34. Thơ là thơ, đồng thời là hoạ, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng. (Sóng Hồng)
35. Có những đêm không ngủ, mắt rực cháy và thổn thức, lòng tràn ngập nhớ nhung…Khỉ đỏ tôi viết. (Lecmôntôp)
36. Nếu những nỗi đau khô từ lâu bị kiềm chế, nay sôi sục dâng lên trong lòng thì tôi viết. (Nên Krixtop)
37. Môi khi cỏ gì chất chứa trong lòng, không nói ra, không chịu được thì lại cẩn thấy làm thơ. (Tố Hữu)
38. Thỉ sĩ không phải là Người, nỏ là Người Mơ, Người Say, Người Điên. Nỏ là Tiên, là Ma, là Quỷ…(Chế Lan Viên)
39. Thơ là tiếng lòng. (Diệp Tiếp)
40. Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên. (Puskin)
41. Đau đớn thay cho những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng lại bị cơm áo ghì sát đất. (Sống Mòn – Nam Cao)
42. Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là cuộc sống, trưởng đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đỏ chỉnh là cải hơi thở, cải sức sống của những tác phẩm vĩ đại. (Đặng Thai Mai)
43. Trong “Thi nhân Việt Nam ”, Hoài Thanh nhận định: Từ bao giờ đến bây giờ, từ Homero đến kinh thi đến ca dao việt nam, thơ vân là 1 sức đồng cảm mãnh liệt và quảng đại. Nó đã ra đời giữa những vui buồn của loài người và nó sẽ kết bạn với loài người cho đến ngày tận thế.
44. Tổ Hữu nói: Thơ chỉ bật ra trong tim ta như cuộc Sống đã tràn đầy.
45. Nói như Maiacopxki: Làm thơ là cân 1 phần nghìn milligram quặng chữ
46. Thơ ca là tiếng hát của trái tim,là nơi dừng chân của tâm hồn, do đó không giản đơn mà cũng không thần bỉ, thiêng liêng… Thơ ca chân chỉnh phai rỉa nguồn thức ăn tinh thần nuôi tâm hồn phát triển,nó không được là thứ thuốc phiện tỉnh thần êm ải mà nhỏ nhen, độc hại.
4 7. Nhà thơ Lưu Trọng Lư cho rằng: Một câu thơ hay là 1 câu thơ có sức gợi.
48. Văn học 12 nhận định: Nghệ thuật là lĩnh vực của cải độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong cách nổi bật, tức là có cái gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình.
49. L. Tanx tôi khẳng định: Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vì 1 xã hội công bằng, bình đẳng bác ái luồn luồn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt kiện cạt những dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại.
50. Với Thạch Lam thì: Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quỷ khác là phải nâng đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn.
51. Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà)
IX. NHẬN ĐỊNH VĂN HỌC HAY VỀ LÝ LUẬN, TÁC GIẢ, TÁC PHẨM
1. Nhà văn Nga M.Gorki có nói: Nghệ sĩ là con người biết khai thác những ấn tượng riêng-chủ quan-của mình, tìm thất trong những ấn tượng đổ cải cổ giá trị khái quát và biết làm cho những ẩn tượng ấy cỏ được hình thức riêng.
2. L. Ton Xtoi: Trong một nhân tài thì một phần mười là thiên bẩm và chín phần mười là nước mắt và mồ hôi.
3. Trong bài ‘Ngoại cảnh văn chương”, Hoài Thanh viết: Nhà văn không có phép thần
thông để vượt ra ngoài thế giới này, nhưng thế giới này trong con mắt nhà văn phải có một hình sắc riêng. (“Bình luận văn chương” – Hoài Thanh, NXB Giáo dục, 1998, trang 54)
4. Cải đáng quý nhất ở ngòi bút Nam Cao là niềm tin sâu sắc ở bản chất tốt đẹp của người lao động.
5. Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật có thế chỉ là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than. (Nam Cao-“Trăng sáng”, 1943).
6. Nhà văn Sê-khắp cỏ viết: Nhà văn chân chính trước hết phải là nhà nhân đạo từ trong cốt tuỷ.
7. Theo Lê-ô-nốp: Moi tác phẩm phải là một phát hiện về hình thức và khám phá về nội dung.
8. Quan niệm của J.Paul. Sartre: Tác phẩm văn học như con quay kì lạ, chỉ có thể xuất hiện trong vận động. Muốn làm cho nhỏ xuất hiện, cần phải cỏ một hoạt động cụ thể là sự đọc. Và tác phẩm văn học chỉ kéo dài chừng nào sự đọc còn có thể tiếp tục. Ngoài sự đọc ra, nó chỉ còn là những vệt đen trên giấy trắng.
9. Bàn về truyện ngắn có ý kiến cho rằng: Qua một nỗi lòng, một cảnh ngộ, một sự việc của nhân vật, nhà văn muốn đối thoại với bạn đọc một vấn đề nhân sinh.
10. Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những người cùng đường tuyệt lộ bị cải ác hoặc số phận đen đủi dồn đến chân tường; để bênh vực cho những người không còn ai bênh vực. (Nguyễn Minh Châu)
11. Nhà văn sáng tạo nhân vật để gửi gắm tư tưởng, tình cảm và quan niệm của mình về cuộc đời.
12. Điều đặc sắc là khỉ miêu tả người nông dân lưu manh hoá, Nam Cao không hề bồi nhọ nông dân, mà trả lại đã đi sâu vào nội tâm nhân vật để phát hiện và khẳng định nhân phẩm của họ bị xã hội cướp mất cả nhãn hình lẫn nhân tính.
13. Bàn về ngôn ngữ trong thơ, Nguyễn Đình Thi viết: Điều kì diệu của thơ là mỗi tiếng, mỗi chữ ngoài cải nghĩa của nó, ngoài công dụng tên sự vật, bóng tự phả tùng mở rộng ra, gọi đến xung quanh nổ những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, tỏa ra xung quanh nó một vùng ánh sáng động đậy. Sức mạnh nhất của câu thơ là sức gợi ấy.
14. Hà Minh Đức nhận xét: Thơ luôn giữ được phẩm chất đẹp và sức sống thanh xuân của mình nhờ ở sự sáng tạo.
15. Tác giả Nguyễn Tuân viết về thơ như sau: Thơ là ảnh, là nhân ảnh, thơ cũng ở loại cụ thể hữu hình. Nhưng nó khác với cải cụ thể của văn. Cũng mọc lên từ cải đống tài liệu thực tế, nhưng từ một cải hữu hĩnh nỏ thức dậy được những vô hình bao la, từ một cải điếm nhất định mà nó mở được ra một cái diện không gian thời gian trong đỏ nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp.
16. Từ một điểm nhất định, thơ “mở được ra một cãi diện không gian thời gian trong đó nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp ”.
17. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nói: Thích một bài thơ thực chất là thích một con người đằng điệu.
18. Nhận xét về ngôn ngữ thơ trữ tình, sách Văn học 11 có viết:…Thơ trữ tĩnh “có một kiểu ngôn ngữ đặc biệt khác hẳn ngôn ngữ hàng ngày và ngôn ngữ văn xuôi nói chung. Nó được tổ chức một cách khác thường để biểu hiện được các sắc thải tỉnh vỉ của tư tưởng, tĩnh cảm.
19. Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh từng nhận xét: Thơ không cần nhiều từ ngữ. Nó cũng không quan tâm đến hình xác của sự sống. Nỏ chỉ cần cảm nhận và truyền đi 1 chút linh hồn của cảnh vật thông qua lĩnh hồn thì sỹ.
20. Cổ nhân “Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ”.
21. M.Gorki nói: văn học “giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lý ”.
22. “Thơ Tú Xương đi bằng cả hai chân hiện thực và trữ tình, mà cải chân hiện thực ở người Tú Xương chỉ là một cẳng chân trái. Tủ Xương lấy cải chân phải trữ tĩnh mà khiến cải chân trái tả thực ”. (“Thời và thơ Tú Xương”-Nguyễn Tuân)
23. “Nam Cao lạnh lùng quả, kẻo mép lên mới nở được một nụ cười khó nhọc (…) thật ra mặt anh ta lạnh nhưng lòng anh tan soi noi ”. (Nhận xét của nhà văn Tô Hoài)
24. Con người Nam Cao mảnh khảnh, thư sinh, ăn nói ôn tồn nhiều khi đến rụt rè, moi
lúc lại đỏ mặt mà kĩ thực mang trong lòng một sự phản kháng mãnh liệt. (Nguyễn Đình Thi) ’ ’ ‘
25. Nam Cao “biến mình thành kẹp chả dưới tay mình, tự đem mình ra quạt dưới than hồng”. (Nguyễn Minh Châu)
26. Nam Cao thường lấy bản thân mình ra để mà kiểm nghiệm. (Nguyễn Minh Châu)
27. Năm năm cho một sự nghiệp không lẫn với ai, năm năm trung thành với hướng đì không nghiêng ngả…năm năm cày xới để tự biếm họa, tự khẳng định, để có Nam Cao như hiện nay ta có. (GS Phong Lê)
28. Dù viết về đề tài nào, truyện của Nam Cao cũng thể hiện một tư tưởng chung: Nỗi băn khoăn đến đau đớn trước thực trạng con người bị hủy hoại về nhân phẩm do cuộc sống đói nghèo đẩy tới. (?)
29. Viết về người trí thức tiểu tư sản nghèo, Nam Cao đã mạnh dạn phân tích và mổ xẻ tất cả, không né tránh như Thạch Lam; không cực đoan,phiến diện như Vũ Trọng Phụng,
cũng không thể vị hóa như Nhất Linh, Khải Hưng, ngòi bút của Nam Cao luôn luôn tỉnh táo đủng mực. (Hà Minh Đức)
30. Nam Cao đã mạnh dạn đi theo một lối đi riêng, nghĩa là không đếm xỉa gì đến sở thích của độc giả. Nhưng tài năng của ông đã đem đến cho văn chương một lối văn mới sâu xa,chua chát và tàn nhẫn, thứ tàn nhẫn của con người biết tin ở tài năng của mình, thiên chức của mĩnh. (Hà Minh Đức)
31. Trong các trang truyện của Nam Cao, trang nào cũng có những nhân vật chính hoặc phụ đang đổi diện với cái chỗ kiệt cùng với đời sống con người để rồi từ đó bắt buộc người ta phải bộc lộ mình ra, trước hết là tâm lý, nhân cách rồi tiếp đến sau cùng là cái nỗi đau khôn nguôi của con người. (Nguyễn Minh Châu)
32. Trong văn xuôi trước cách mạng, chưa có ai có được ngòi bút sắc sảo, gân guốc soi mói như của Nam Cao. (Nhà văn Lê Định Kỵ)
33. về Vũ Trọng Phụng và “Số đỏ”: ‘
– Lưu Trọng Lư nhận xét về con người Vũ Trọng Phụng: “Trên trang viết Vũ Trọng Phụng sắc sảo bao nhiêu thì trong cuộc đời VTP càng chân thành bấy nhiêu. Con người ấy khổng giết quả một con muỗi. Nhưng thật kĩ diệu, văn chương của con người ấy làm cho kẻ trọc phú phải giật mình, kẻ trưởng giả phải cáu kỉnh ”.
– Đọc “Số đỏ ” nhiều nhà nghiên cứu nhận xét: “Đây là cải bỉ của người chết, cải hài của xã hội, cái vô phúc của gia đình giàu sang lắm tiền nhiều của nhưng thiếu tình người ”,
34. Bút chiến với nhóm Tự lực văn đoàn: Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chí hướng như tôi muốn tiểu thuyết là sự thực ở đời. (Vũ Trọng Phụng)
35. Nhận định về “chất thép” trong thơ Hồ Chí Minh: “Khỉ Bác nói trong thơ cỏ thép ta cũng cần tìm hiểu thể nào là thép trong thơ. Có lẽ phải hiểu 1 cách rất linh hoạt mới đúng. Không phải cứ nổi chuyện thép, lên giọng thép mới có tinh thần thép ”.
36. Ý kiến về văn chương: “Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chú ở văn chương, loại đáng thờ là loại chuyên chủ ở con người ”. (Nguyễn văn Siêu)
37. Văn hoá nghệ thuật là 1 mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy. (Hồ Chí Minh)
38. Văn chương không cần đến những người thợ khéo tay làm theo 1 vài kiểu mẫu đưa cho. Vãn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo những cái gì chưa có. (Nam Cao-“Đời thừa”)
39. Nguyễn Tuân: Văn chương trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật.
40. Raxun Gamzatốp: Giống như ngọn lửa bốc lên từ những cành khô, tài năng bắt nguồn từ những tình cảm mạnh mẽ của con người.
41. Thơ sinh ra từ tình yêu và lòng căm thù, từ nụ cười trong sản hay từ những giọt nước mắt đắng cay. (Trích trong “Đaghextan của tôi”)
42. Lecmôntốp: có những đêm không ngủ, mắt rực sảng và thổn thức, lòng ngập tràn nhớ nhung…khi đó tôi viết.
43. Nêkratxôp: Nếu những nỗi đau kho từ lâu bị kiêm chê, nay sục sôi dâng lên trong lòng thì tỏi viết.
44. Tố Hữu: Moi khỉ cỏ cái gì chất chứa trong lòng, không nói ra không chịu được thì lại thay cần làm thơ.
45. Biêlinxki: Nhà thơ, ngay cả các nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải đồng thời là những nhà tư tưởng.
46. Gorki: Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả.
47. Đặng Thai Mai: Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là cuộc sống-trường đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống của thời đại, đã sâu sắc cảm thấy mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đó chính là cải hơi thở, sức sống của những tác phẩm vĩ đại.
X. NHỮNG NHẬN ĐỊNH VỀ VĂN XUÔI
1. Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân vãn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm. (Hoài Thanh)
2. Đối với tôi văn chương không phải là cách đem đến cho người đọc sự thoát li hay sự quên; trải lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cải thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phủ hơn… (“Theo dòng”, Thạch Lam)
3. Một nhà nghệ sĩ chân chính phải là nhà nhân đạo trong cốt tuỷ. (Sê-khốp)
4. Nhà văn phải là người thư kí trung thành của thời đại. (Ban-dắc)
5. Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ảnh sảng. (Charles DuBos)
6. Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp. (Ai-ma-tốp)
8. Văn học giúp con người hiểu được bản thân mình, nâng cao niềm tin vào bản thân mình và làm nảy nở ở con người khát vọng hướng tới chân lý. (M. Go-rơ-ki)
9. Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than. (“Trăng sáng”, Nam Cao)
10. Văn chương có loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chỉ chuyên chủ ở văn chương, loại đáng thờ là loại chuyển chủ ở con người. (Nguyễn Văn Siêu)
11. Tất cả mọi nghệ thuật đều phục vụ cho một nghệ thuật vĩ đại nhất là nghệ thuật sống trên trái đất. (Béc-tôn Brếch)
12. Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ. (Thạch Lam)
13. Sống đã rồi hãy viết, hãy hòa mình vào cuộc sống vĩ đại của nhân dân. (Nam Cao)
14. Ớ đâu có lao động thì ở đỏ cỏ sảng tạo ra ngôn ngữ. Nhà văn không chỉ học tập ngôn ngữ của nhân dân mà còn là người phát triển ra ngôn ngữ sáng tạo, không nên ăn bám vào người khác. Giàu ngôn ngữ thì văn sẽ hay… Cũng cùng một vốn ngôn ngữ ấy nhưng sử dụng có sáng tạo thì văn sẽ có bề thế và kích thước. Cổ vốn mà không biết sử dụng chỉ như nhà giàu giữ của. Dùng chữ như đánh cờ tướng, chữ nào để cho nào phải đủng vị trí của nó. Văn phải linh hoạt. Văn không linh hoạt gọi là văn cứng đơ thấp khớp… (Nguyễn Tuân)
75. Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được rung lên ở các bậc tình cảm, chứ không phải là cái tư tưởng nằm thẳng đơ trên trang giấy, có thể nói, tình cảm của người viết là khâu đầu tiên cũng là khâu sau cùng trong quá trình xây dựng tác phẩm lớn. (Nguyễn Khải)
16. Moi tác phẩm phải là một phát minh về hình thức và khám phá mới về nội dung. (Lê- ô-nít Lê-ô-nốp)
17. Cái quan trọng trong tài năng văn học và tôi nghĩ rằng cũng có thể trong bất kĩ tài năng nào, là cái mà tôi muốn gọi là tiếng nói của riêng mình. (Ivan Tuốc-ghê-nhép)
18. Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ là nhà vãn cả…Nếu anh không có giọng riêng, anh ta khó trở thành nhà vãn thực thụ. (Sê-khốp)
19. Đối với nhà thơ thì cách viết, bút pháp của, anh ta là một nửa việc làm. Dù bài thơ thể hiện ý tứ độc đảo đến đâu, nó cũng nhất thiết phải đẹp. Không chỉ đơn giản là đẹp mà còn đẹp một cách riêng. Đổi với nhà thơ, tìm cho ra bút pháp của mình-nghĩa là trở thành nhà thơ. (Raxun Gamzatốp)
20. Đối với con người, sự thực đôi khi nghiệt ngã, nhưng bao giờ cũng dũng cảm củng cố trong lòng người đọc niềm tin ở tương lai. Tôi mong muốn những tác phẩm của tồi sẽ làm cho con người tốt hơn, tâm hồn trong sạch hơn, thức tỉnh tình yêu đối với con người và khát vọng tích cực đấu tranh cho lỉ tưởng nhân đạo và tiến bộ của loài người. (Sô-lô- khốp)
21. Văn học làm cho con người thêm phong phủ, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn. (M. L. Kalinine)
22. Một tiểu thuyết thực sự hứng thú là tiểu thuyết không chỉ mua vui cho chúng ta, mà còn chủ yếu hơn là giúp đỡ chúng ta nhận thức cuộc sống, lý giải cuộc sống. (Gioóc-giơ Đuy-a-men)
23. Văn học không quan tâm đến những câu trả lời do nhà hán đem lại, mà quan tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra, và những cầu hỏi này, luôn luôn rộng hơn bất kĩ một câu trả lời cặn kẽ nào. (Claudio Magris-Nhà văn Ý)
24. Một tác phẩm nghệ thuật phải là kết quả của tình yêu. Tình yêu con người, ước mơ cháy bỏng vĩ một xã hội công bằng, bình đẳng bái ải luôn luôn thôi thúc các nhà văn sống và viết, vắt cạn kiệt những dòng suy nghĩ, hiến dâng bầu máu nóng của mình cho nhân loại. (L. Tôn-xtôi)
25. Thiên chức của nhà văn cũng như những chức vụ cao quỷ khác là phải nâng đỡ những cái tốt để trong đời có nhiều công bằng, thương yêu hơn. (Thạch Lam)
26. Công việc của nhà văn là phát hiện ra cải đẹp ở chỗ không ai ngờ tới, tìm cái đẹp kín đáo và che lấp của sự vật, để cho người đọc một bài học trông nhìn và thưởng thức. (Thạch Lam)
27. Nghệ thuật bao giờ cũng là tiếng nói của tình cảm con người, là sự tự giãi bày và gửi gắm tâm tư. (Lê Ngọc Trà)
28. Một tác phẩm thật giá trị, phải vượt lên trên tất cả bờ cõi và giới hạn, phải là một tác phẩm chung cho cả loài người. Nó phải chứa đựng một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn lại vừa phấn khởi. Nó ca tụng lòng thương, tình bác ãi, sự công bình…Nỏ làm cho người gần người hơn. (Nam Cao)
29. Sự cẩu thả trong bất cứ nghề gì cũng là một sự bất lương rồi. Nhưng sự cẩu thả trong văn chương thì thật là đê tiện. (“Đời thừa”, Nam Cao)
30. Tôi khuyên các bạn nên đọc truyện cổ tích… thơ ngụ ngôn, các tuyển tập ca dao…Hãy đi sâu vào vẻ đẹp quyến rũ của ngôn ngữ bình dân, hãy đi sâu vào những cấu hài hoà cân đối trong các bài ca, trong truyện cổ tích… Bạn sẽ thấy ở đó sự phong phủ lạ thường của các hình tượng, sự giản dị của sức mạnh làm say đắm lòng người, vẻ đẹp tuyệt vời của những định nghĩa…Hãy đi sâu vào sáng tác của nhân dân, nó trong lành như nước nguồn ngọt ngào, tươi mát, róc rách từ khe núi chảy ra…(M. Go-rơ-ki)
31. Thi sĩ là một con chim sơn ca ngồi trong bóng tối hát lên những tiếng êm dịu để làm vui cho sự cô độc của chính mình. (Selly)
32. Không có câu chuyện cổ tích nào đẹp hơn câu chuyện do chỉnh cuộc sống viết ra. (An-đéc-xen)
33. Văn học, nghệ thuật là công cụ để hiểu biết, để khảm phả, để sáng tạo thực tại xã hội. (Phạm Văn Đồng)
34. Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo có những
tiền thân của nó, trong lời nổi thông thường đó là “tình thương, lòng thương người (Lê Trí Viễn) ‘ r
35. Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phủ nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người. (Đặng Thai Mai)
36. Chỉ tiết làm nên bụi vàng của tác phẩm. (Pautopxki)
37. Cuộc đời là nơi xuất phát cũng là nơi đi tới của văn học. (Tố Hữu)
38. Nhà văn là người cho máu. (Enxa Tơriole)
39. Văn học là nhân học. (M. Go-rơ-ki)
40. Nghệ sĩ là người biết khai thác những ấn tượng riêng chủ quan của mình, tìm thấy những ấn tượng đó có giá trị khái quát và biết làm cho những ấn tượng đó có những hình thức riêng. (M. Go-rơ-ki)
41. Nghệ thuật là lĩnh vực của sự độc đảo vì vậy nó đòi hỏi người viết sự sáng tạo phong cách mới lạ, thu hút người đọc. (Phương Lựu)
42. Cải bóng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà vãn khỉ nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khỉ nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chính độc giả đã ghi lên tờ giấy trắng cái dấu hiệu vô hĩnh không thể tẩy xóa được của mình. (Sách Lí luận văn học)
43. Phải đẩy tới chóp đỉnh cao của mâu thuẫn thì sự sống nhiều hình mới vẽ ra. (Hê-
ghen) ’ ‘ ‘ ‘
44. Tác phẩm chân chỉnh không kết thúc ở trang cuối cùng, không bao giờ hết khả năng kể chuyện khỉ câu chuyện về các nhân vật đã kết thúc. Tác phẩm nhập vào tâm hồn và ý thức của bạn đọc, tiếp tục sống và hành động như một lực lượng nội tâm, như sự dằn vặt và ảnh sảng của lương tâm, không bao giờ tàn tạ như thi ca của sự thật. (Ai-ma-tốp)
45. Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra cỏ phần bất ngờ nhưng cái quan trọng là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống con người. (Nguyễn Minh Châu)
46. Văn học phản ánh hiện thực nhưng không phải là chụp ảnh sao chép hiện thực một cách hời hợt, nông cạn. Nhà văn không bê nguyên si các sự kiện, con người vào trong sách một cách thụ động, giản đơn. Tác phẩm nghệ thuật là kết quả của một quả trình nuôi dưỡng cảm hứng, thai nghén sáng tạo ra một thế giới hấp dẫn, sinh động… Thể hiện những vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, bản chất của đời sống xã hội con người…Nhân vật trong tác phẩm của một thiên tài thực sự nhiều khỉ thật hơn cả con người ngoài đời, bởi sức sống lâu bền, bởi ý nghĩa điển hình của nó. Qua nhân vật ta thấy cả một tầng lớp, một giai cấp, một thời đại, thậm chí có nhân vật vượt lên khỏi thời đại, có ý nghĩa nhân loại, vĩnh cửu sống mãi với thời gian…(Sách “Lí luận văn học”)
47. Các ông muốn tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và các nhà văn cùng chỉ hưởng như tôi muốn tiểu thuyết là thực sự ở đời. (Vũ Trọng Phụng)
48. Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả. (M. Go-rơ-ki)
49. Trước hết là các nghệ sĩ lớn, sau đó mới đến các nhà khoa học, họ xứng đáng hơn ai hết được hưởng sự kính trọng của con người. (Einstein)
50. Những gì tôi viết ra là những gì thương yêu nhất của tôi, những ước mong nhức nhối của tôi. (Nguyên Hồng)
51. Mỗi tác phẩm đều có ít nhiều nhà vãn. (Thạch Lam)
52. Nghệ thuật đó là sự mô phỏng tự nhiên. (Pu-skin)
53. Đau đớn thay cho những kiếp sống muốn cất cánh bay cao nhưng lại bị cơm áo ghì sát tì tô/…(“Sống mòn”, Nam Cao)
54. Điều quan trọng hơn hết trong sự nghiệp của những nhà văn vĩ đại ấy lại là cuộc sống, trường đại học chân chính của thiên tài. Họ đã biết đời sống xã hội của thời đại, đã cảm thấy sâu sắc mọi nỗi đau đớn của con người trong thời đại, đã rung động tận đáy tâm hồn với những nỗi lo âu, bực bội, tủi hổ và những ước mong tha thiết nhất của loài người. Đó chính là cải hơi thở, cải sức sống của những tác phẩm vĩ đại. (Đặng Thai Mai)
55. Nghệ thuật là lĩnh vực của cái độc đáo. Vì vậy đòi hỏi người sáng tạo phải có phong
cách nổi bật, tức là có cải gì rất riêng mới lạ trong phong cách của mình. (Sách Văn học 12)
56. Đồng tiền lăn tròn trên lưng con người. Đồng tiền làm cho trái hoá phải, đen hóa trắng và người đàn bà góa phụ trở thành cô dâu mới. (Giá trị của đồng tiền trong Truyện Kiều, sếch-xpia)
57. Yêu tô đầu tiên của văn học là ngôn ngữ, công cụ chủ yêu của nó và cùng với các sự kiện, các hiện tượng của cuộc sống là chất liệu của văn học. (M. Go-rơ-ki)
58. Ngôn ngữ của tác phẩm phải gãy gọn, chính xác, từ ngữ phải được chọn lọc kỹ càng. Chỉnh các tác giả cổ điển đã viết bằng một ngôn ngữ như vậy, đã kế tục nhau trau dồi nỏ từ thế kỉ này sang thế kỉ khác. (M. Go-rơ-ki)
59. Ngôn ngữ nhân dân là “tiếng nói nguyên liệu” còn ngôn ngữ văn học là “tiếng nói đã được bàn tay thợ nhào luyện. (M. Go-rơ-ki)
60. Tác phẩm nghệ thuật sẽ chết nếu nỏ miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả, nếu nó không phải là tiếng thét khổ đau hay lời ca tụng hân hoan, nếu nỏ không đặt ra những câu hỏi hoặc trả lời những câu hỏi đó. (Biêlinxki)
61. Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao trong thực tế và trên trang sách. Nhưng cuộc sống cũng bi thảm biết bao. Cải đẹp còn trộn lẫn niềm sầu buồn. Cải nên thơ còn lỏng lánh giọt nước mắt ở đời. (Trích trong Nhật kí của Nguyễn Văn Thạc)
62. Tôi hãy còn một trái tim, một dòng máu nóng để yêu thương, cảm thông và chia sẻ. (Đô-xtôi-ép-xki)
63. “Điều duy nhất có giá trị trong cuộc đời chính là những dấu ấn của tình yêu mà chúng ta đã để lại phía sau khi ra đi” (Albert Schweitzer)
64. Nhà văn phải là người đi tìm những hạt ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn của con người. (Nguyễn Minh Châu)
65. Nhà văn tồn tại ở trên đời trước hết để làm công việc giống như kẻ nâng giấc cho những con người bị cùng đường, tuyệt lộ, bị cải ác hoặc số phận đen đủi dồn đến chân tường. Những con người cả tâm hồn và thể xác bị hắt hủi và đoạ đày đến ê chề, hoàn toàn mất hết lòng tin vào con người và cuộc đời. Nhà văn tồn tại ở trên đời để bênh vực cho những con người không có ai để bênh vực. (Nguyễn Minh Châu)
66. Cảm động lòng người trước hết không gì bằng tình cảm và tình cảm là cái gốc của văn chương. (Bạch Cư Dị)
67. Những cuộc chiến qua đi, những trang lịch sử của từng dân tộc được sang trang, các chiến tuyến có thể được dựng lên hay san bằng. Nhưng những tác phẩm đi xuyên qua mọi thời đại, mọi nền văn hoá hoặc ngôn ngữ cuối cùng vân nằm ở tỉnh nhân bản của nó. Có thể màu sắc, quốc kỳ, ngôn ngữ hay màu da chủng ta khác nhau. Nhưng máu chúng ta đều có màu đỏ, nhịp tim đều giống nhau. Văn học cuối cùng là viết về trái tim con người. (Maxin Malien)
68. Tôi muốn tác phẩm của tôi giúp mọi người trở nên tốt, có tâm hồn thuần khiết, tôi muốn chủng góp phần gợi dậy tình yêu con người, đồng loại và ỷ muốn đấu tranh mãnh liệt cho những lí tưởng của chủ nghĩa nhân đạo và sự tiến bộ của loài người. (Sô-lô- khốp)
69. Nói tới giá trị nhân đạo là nói tới thải độ của người nghệ sĩ dành cho con người mà hạt nhân căn bản là lòng yêu thương con con người. (Từ điển văn học)
70. Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu. (L. Tôn-xtôi)
71. Con người đến với cuộc sống từ nhiều nẻo đường, trên muôn vàn cung bậc phong phủ nhưng tiêu điểm mà con người hướng đến vẫn là con người. (Đặng Thai Mai)
72. Tư tưởng nhân đạo xuyên suốt văn học từ xưa đến nay. Khái niệm nhân đạo có những tiền thân của nỏ, trong lời nói thông thường đó là “tình thương, lòng thương người. (Lê Trí Viễn)
73. Thanh nam châm thu hút mọi thế hệ vẫn là cải cao thượng, cái đẹp và cái nhân đạo của lòng người. (Sê-khốp)
74. Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm để với con người. (Hoài Chân)
75. Nếu như cảm hứng nhân bản nghiêng về đồng cảm với những khát vọng rất người của con người, cảm hứng nhân văn thiên về ngợi ca vẻ đẹp của con người thì cảm hứng nhân đạo là cảm hứng bao trùm. (Hoài Thanh)
76. Nghệ thuật là sự vươn tới, sự níu giữ mãi mãi. Cái cốt lõi của nghệ thuật là tỉnh nhân đạo. (Nguyên Ngọc)
77. Nói nghệ thuật tức là nói đến sự cao cả của tâm hồn. Đẹp tức là một cái gì cao cả. Đã nói đẹp là nói cao cả. Có khi nhà văn miêu tả một cái nhìn rất xấu, một tội ác, một tên giết người nhưng cách nhìn, cách miêu tả phải cao cả. (Nguyễn Đình Thi)
78. Văn học, đó là tư tưởng đi tìm cái đẹp trong ảnh sảng. (Charles DuBos)
79. Nhà văn phải biết khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác; cải khát vọng khôi phục và bảo vệ những cải tốt đẹp. (Ai-ma-tốp)
80. Một nhà văn thiên tài là người muốn cảm nhận mọi vẻ đẹp man mác của vũ trụ. (Thạch Lam)
81. Nếu tác giả không có lối đi riêng thì người đó không bao giờ là nhà vãn cả…Nếu anh không có giọng riêng, anh khỏ trở thành nhà văn thực thụ. (Sê-khốp)
82. Vãn học làm cho con người thêm phong phủ, tạo khả năng cho con người lớn lên, hiểu được con người nhiều hơn. (M. L. Kalinine)
83. Cải bỏng của độc giả đang cúi xuống sau lưng nhà văn khỉ nhà văn ngồi dưới tờ giấy trắng. Nó có mặt ngay cả khi nhà văn không thừa nhận sự có mặt đó. Chính độc giả đã ghì lên tờ giấy trắng cải dấu hiệu vô hình không thể tẩy xóa được của mình. (Sách “Lí luận văn học”)
84. Tình huống là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra có phẩn bất ngờ nhưng cải quan trọng là sẽ chỉ phối nhiều điều trong cuộc sống con người. (Nguyễn Minh Châu)
85. Nếu như Nguyễn Công Hoan đời là mảnh ghép của những nghịch cảnh, với Thạch Lam đời là miếng vải có lỗ thủng, những vết ố, nhưng vẫn nguyên vẹn, thì với Nam Cao, cuộc đời là tấm áo cũ bị xé rách tả tơi từ cải làng Vũ Đợi đến mỗi gia đình, mỗi số phận. (Nguyễn Tuân)
86. Văn chương trước hết phải là văn chương, nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật. (Nguyễn Tuân)
87. Như một hạt giong vô hình, tư tưởng gieo vào tâm hồn nghệ sĩ và từ mảnh đời màu mở ấy nó triển khai thành một hình thức xác định, thành các hình tượng nghệ thuật đầy vẻ đẹp và sức sống. (Biêlinxki)
88. Tôi không thể nào tưởng tượng nổi một nhà văn mà lại không mang nặng trong mình tình yêu cuộc sống và nhất là tình yêu thương con người. Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là một niềm hân hoan say mê, vừa là một nỗi đau đớn, khắc khoải, một mối quan hoài thường trực về số phận, hạnh phúc của những người chung quanh mình, cầm giữ cái tĩnh yêu ấy trong mình, nhà vãn mới có khả năng cảm thông sâu sắc với những nỗi đau khổ, bất hạnh của người đời, giúp họ có thể vượt qua những khủng hoảng tinh thần và đứng vững được trước cuộc sống. (Nguyễn Minh Châu)
89. Văn học và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm là con người. Moi tác phẩm văn học chỉ là một lát cắt, một tờ biên bản của một chặng đời sống con người ta, trên con đường dài dằng dặc đi đến cõi hoàn thiện. (Nguyễn Minh Châu)
90. Một tác phẩm nghệ thuật chân chính không bao giờ kết thúc ở trang cuối cùng. (Con tàu trắng, Ai-ma-tốp)
91. Văn học nằm ngoài các định luật của sự băng hoại. Chỉ mình nó không thừa nhận cái chết. (Sêđrin, Nga)
92. Văn học là tấm gương lớn di chuyển dọc theo đường đời. (Xtăngđan)
93. Một chữ tĩnh để duy trì thể gửi/Một chữ tài để tô điểm càn khôn. (Trương Trào, Trung Quốc)
94. Người làm văn tình cảm rung động mà phát ra lời, người xem văn phải rẽ vãn để thâm nhập vào tác phẩm. (“Văn tâm điêu long”, Lưu Hiệp)
95. Văn học là phương thức tồn tại của con người, giữ cho con người mãi mãi là con người, không sa xuống thành con vật, hay thành ông Thảnh vô duyên, vô bổ. Văn học là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người. Cải cốt lõi của văn học là tính nhân đạo. (Nguyên Ngọc)
96. Tác phẩm văn học sẽ chết nếu nó miêu tả cuộc sống chỉ để miêu tả… nếu nó không là tiếng thét khổ đau hay là lời ca tụng hân hoan; nếu nó không đặt ra những câu hỏi và không trả lời những câu hỏi ẩy. (Biêlinxki)
97. Mọi lý thuyết chỉ là màu xám, chỉ cây đời mãi mãi xanh tươi. (Gớt)
98. Văn học đổi với tôi là một hiện tượng đẹp đẽ nhất trên thế giới. (Pau-tốp-xki)
99. Chỉ có tác phẩm nghệ thuật nào truyền đạt cho mọi người những tình cảm mới mà họ chưa từng thể nghiệm thì mới là tác phẩm nghệ thuật đích thực. (Lép-Tôn-xtôi)
100. Văn hoá nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy. (Hồ Chí Minh)
XI. NHỮNG NHẬN ĐỊNH VỀ THƠ CA
1. Bài thơ anh, anh làm một nửa mà thôi Còn một nửa cho mùa thu làm lấy Cái xào xạc hồn anh chính là xào xạc là Nó không là anh nhưng nỏ là mùa. (Trích “Sổ tay thơ”, Chế Lan Viên)
2. Thỉ ca là một tôn giáo không kỳ vọng. (Jean Cocteau) ‘
3. Thơ ca làm cho tất cả những gì tốt đẹp nhất trên đời trở thành bất tử. (Selly)
4. Thơ là rượu của thế gian. (Huy Trực)
5. Trong tâm hồn con người đều có cải vận mà chỉ có thơ ca mới mở được. (Nhêcơraxop)
6. Trên đời, có những thứ chỉ giải quyết được bằng thơ. (Maiacôpxki)
7. Niềm vui của nhà thơ chân chính là niềm vui của người mở đường vào cải đẹp, của người biết đi tới tương lai. (Pautopxki)
8. Nhà thơ trả chữ với giả cắt cỏ
Như khai thác chất hiếm radium
Lấy một gam phải mất một năm lao lực
Lấy một chữ phải mất một tấn quặng ngôn từ.
(Maiacốpxki)
9. Nhà thơ, ngay cả các nhà thơ vĩ đại nhất cũng phải đồng thời là những nhà tư tưởng.
(Biêlinxki)
10. Thơ là sự sung mãn của tình cảm mãnh liệt. (Ban-dắc)
11. Thơ là chuyện đồng điệu. (Tố Hữu)
12. Thơ là tiếng gọi đàn. (Xuân Diệu)
13. Thơ là sự thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp. (Sóng Hồng)
14. Thơ sinh ra từ tình yêu và lòng căm thù, từ nụ cười trong sản hay những giọt nước mắt cay đắng. (Raxun Gamzatốp)
15. Thơ là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm. (Voltaire)
16. Thơ là viên kim cương lấp lánh dưới ánh mặt trời. (Sóng Hồng)
17. Thơ là thần hứng. (Platon)
18. Thơ là ngọn lửa thần. (Đecgiavin)
19. Thơ ca là niềm vui cao cả nhất mà loài người đã tạo ra cho mình. (Các-Mác)
20. Thơ, trước hết là cuộc đời, sau đó mới là nghệ thuật. (Biêlinxki)
21. Thơ là cái nhuỵ của cuộc sống, nên nhà thơ phải đi hút cho được cái nhuỵ ấy và phấn đấu làm sao cho cuộc đời của mình cũng có nhuỵ. (Phạm Văn Đồng)
22. Thơ chỉ bật ra trong tim ta như cuộc sống đã tràn đầy. (Tố Hữu)
23. Làm thơ là cân một phần nghìn milligram quặng chữ. (Maiacôpxki)
24. Một câu thơ hay là một câu thơ có sức gợi. (Lưu Trọng Lư)
25. Thơ là một bức hoạ để cảm nhận thay vì để ngắm. (Leonardo Da Vinci)
26. Đe trong lòng là chỉ, ngụ ra ý là thơ. Người có sâu, cạn cho nên thơ cỏ mờ có tỏ, rộng hẹp khác nhau…Người làm thơ không ngoài lấy trung hậu làm gốc, ý nghĩa phải hàm súc, lời thơ phải giản dị. (Nguyễn Cư Trinh)
27. Giống như ngọn lửa thần bốc lên từ trong cành khô, tài năng bắt nguồn từ những tình cảm mạnh mẽ nhất của con người. (Raxun Gamzatốp)
28. Thơ là người thư kí chân thành của trái tim. (Đuy Blây)
29. An-đéc-xen đã lượm lặt những hạt trơ trên luống đất của những người dân cày, ấp ủ chủng nơi trải tìm ông rồi gieo vào những túp lều, từ đó lớn lên và nảy nở những đóa hoa thơ đẹp, chúng an ủi trải tỉm của những người cùng khổ. (Pautôpxki)
30. Thơ ca là tiếng hát của trải tìm, là nơi dừng chân của tỉnh thần, do đó không đơn giản mà cũng không thần bỉ, thiêng liêng… Thơ ca chân chỉnh phải là nguồn thức ăn tình thần, nuôi tâm hồn phát triển, nó không được là thứ thuốc phiện tinh thần êm ải mà nhỏ nhen, độc hại…(Phương Lựu)
31. Vật ảo của triệu nhà thơ không bọc hết vàng mà đời rơi vãi. Hãy nhặt lấy chữ của đời mà góp nên trang. (Chế Lan Viên)
32. Tôi thu thập hình tượng cũng như con ong hút mật vậy. Một con ong phải bay một đoạn đường bằng sáu lần xích đạo trong một năm ba tháng và đậu lên bảy triệu bông hoa để làm nên một gam mật. (Pô-len-kô)
33. Những câu thơ lấp lánh như những tấm huy chương. (Pon-Valeri)
34. Thơ là bà chúa của nghệ thuật. (Xuân Diệu)
35. Sáng tác thơ là một việc do cá nhân thi sĩ làm, một thứ sản xuất đặc biệt và cá thể. Anh phải đi sâu vào tâm hồn cả biệt của anh để nói cái to tát của xã hội, cái tốt đẹp của chế độ, để tránh cải khô khan, nhạt nhẽo, anh phải có cá tỉnh, anh phải trau dồi cái độc đảo mà công chúng rất đòi hỏi. Nhưng đồng thời anh phải đấu tranh để cái việc sự sáng tạo ấy không trở thành anh hùng chủ nghĩa. (Xuân Diệu)
36. Thơ là tiếng nói của trì âm (Tố Hữu)
37. Cái đẹp là cuộc sống (Séc-nư-sép-xki)
38. Giọng ca buồn là thích hợp nhất cho thơ ca. (Etga Pô)
39. Thơ ca phải say mới thích. (Tố Hữu)
40. Bạn ơi hãy suy nghĩ bằng trái tim. Và hãy đọc cảm xúc bằng lý trí. (Phôn Tan)
41. Hãy đập vào tim anh, thiên tài là nơi đổ. (A. De Muýt-xê)
42. Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần. (Ngô Thì Nhậm)
43. Thơ chỉnh là tâm hồn của con người. (M. Go-rơ-ki)
44. Văn chương phải là thế trận đuổi nghìn quân giặc. (Trần Thái Tông)
45. Do tĩnh sình ý, do ỷ sính chữ, bởi cái này mà có cái kia cũng là thế cả. (Bùi Dương Lịch)
46. ‘ , , , , ,
Nền đất ẩm, chiếu manh, trang giay trang
Anh khỉ sinh bao nhiêu vật cho đời
Nên anh chết như chuyến đi dài hạn Bởi họ song thay anh có mặt giữa muôn đời.
(Đào Cảng)
47. Thơ là thơ, đồng thời là hoạ, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng. (Sóng
Hồng) ‘
48. Có những đêm không ngủ, mắt rực chảy và thổn thức, lòng tràn ngập nhớ nhung. Khỉ đó tôi viết. (Léc-môn-tốp)
49. Nếu những nỗi đau khổ từ lâu bị kiềm chế, nay sôi sục dâng lên trong lòng thì tôi viết. (Nên-trát-xtốp)
50. Moi khi có gì chất chứa trong lòng, không nói ra, không chịu được thì lại cần thầy làm thơ. (Tố Hữu)
51. Thi sĩ không phải là người, nó là người mơ, người say, người điên. Nỏ là tiên, là ma, là quỷ… (Chế Lan Viên)
52. Thơ là tiếng lòng (Diệp Tiếp)
53. Thơ ca, nếu không có người tôi đã mồ côi. (Raxun Gamzatốp)
54. Lời văn tả ra hình như máu chảy ở đầu ngọn bút, nước mắt thấm trên tờ giấy khiến ai đọc cũng thấm thìa ngậm ngùi. (Mộng Liên Đường chủ nhân)
55. Nhịp điệu của câu thơ là nhịp điệu của sóng gió và cũng là nhịp điệu náo nức xôn
xao và biết bao sung sướng êm ái trong lòng người trở về quê cũ, nơi đã nuôi mình. (Tố Hữu) ‘ ‘ r
56. Đối tượng mà anh muốn nói đến dù là cải gì cũng chỉ có một từ để biểu hiện nỏ. (Mô-pát-xăng-Pháp)
57. Trong ba bài thơ, bài này mang cái hồn của cảnh vật mùa thu hơn cả, cái thanh, cái trong, cái nhẹ, cải cao. Mang cái thần của cảnh mùa thu. Cái hồn, cái thần của cảnh mùa thu là nằm ở trong bầu trời, ở trên trời thu. (Nhận xét về “Thu vịnh”, Xuân Diệu)
58. Bài thơ “Thu vịnh ” có thần hơn hết nhưng ta vẫn phải công nhận bài “Thu điếu ” là điển hình home cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam. (Xuân Diệu)
59. Con hãy lắng nghe nỗi buồn của cành cây héo khô, của chim muông què quặt, của hành tinh lạnh ngắt. Nhưng trước hết con hãy lắng nghe nỗi buồn của con người. (Na- dim Hít-mét)
60. Không có gì nghệ thuật hơn bản thân lòng yêu quý con người. (Van-gốc)
61. Văn chương bất hủ cỏ kiềm đều viết bằng huyết lệ. (Lâm Ngữ Đường)
62. Cuộc bể dâu mà con người nhìn thấy trong văn thơ dân tộc là máu trong trái tim của người nghệ sĩ. (Tố Hữu)
63. Nếu “Truyện Kiều ” là một dòng sông thì thơ chữ Hán là những con suối nhỏ, tất cả đều đổ vào đại dương mênh mông là chủ nghĩa nhân đạo của nhà thơ. (Nguyễn Đăng Mạnh)
64. Cuộc sống là cảnh đồng màu mồ để cho thơ bén rễ sinh sôi. (Puskin)
65. Thơ hay là thơ giản dị, xúc động và ám ảnh. Để đạt được một lúc ba điều ấy đối với các thi sĩ vẫn còn là điều bí mật. (Trần Đăng Khoa)
66. Cốt lõi của lòng nhân đạo là lòng yêu thương. Bản chất của nó là chữ tâm đối với con người. (Hoài Chân)
67. Nhà văn phải: “đứng trong lao khổ, mở hồn ra đón lấy mọi vang động của cuộc đời ”. (Nam Cao)
68. Tất cả trong con người Tất cả vì con người Con người Tiếng ấy thật kì diệu Tiếng ấy vang lên kiêu hãnh và hùng trảng xiết bao! (M. Go-rơ-ki)
69. Làm người thì không có cái tôi…nhưng làm thơ thì không thể không có cái tôi. (Viên
Mai) ‘
70. Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành mật ngọt. (Pô-len-rô)
71.
Nhà thơ như con ong biến trăm hoa thành một mật
Một giọt mật thành, đời vạn chuyến ong bay
Nay rừng nhãn non Đoài, mai vườn cam xứ Bắc
Ngọt mật ở đồng bằng mà hút nhị tận miền Tây.
(Chế Lan Viên)
72. Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần. (Ngô Thì Nhậm)
73. Khi tình cảm tự tìm cho nó một hình thức để bộc lộ ra ngoài, chung ta cỏ thơ. (Ta-go)
74. Thơ là hiện thực, thơ là cuộc đời, thơ còn là thơ nữa. (Xuân Diệu)
75. Câu thơ hay là câu thơ cỏ khả năng đánh thức báo ấn tượng vón ngủ quên trong kí ức của con người. (Chu Văn Sơn)
76. Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa từ từ ngữ. (Lời Tựa tập thơ “Trung Hoa cổ kim hoàn ca tập”)
77. Mỗi chữ phải là hạt ngọc buông xuống trang bản thảo. Hạt ngọc mới nhất của mình tìm được do phong cách riêng của mình mà có. (Tô Hoài)
78. Thơ là cây đàn muôn điệu của tâm hồn, của nhịp thở con tim. Xưa nay thơ vẫn là cuộc đời, là lương tri, là tiếng gọi con người hãy quay về bản chất thực của mình để vươn lên cải chân, thiện, mỹ, tới tầm cao của khát vọng sống, tới tầm cao của giá trị sắng. (Hoài Thanh)
79. Cũng như nụ cười và nước mắt, thực chất của thơ là phản ảnh một cái gì đỏ hoàn thiện từ bên trong. (Ta-go)
80. Thơ cần có hình cho người ta thấy, cỏ ỷ cho người ta nghĩ, và cỏ tình để rung động trái tim. (Chế Lan Viên)
81. Nhạc là cỗ xe chở hồn thi phẩm. (Hoàng cầm)
82. Sự truyền đạt lại một trạng thái thơ đòi hỏi phải dựa vào dây toàn bộ cảm xúc là điều khác với sự truyền đạt lại một tư tưởng. (P.Valéry, Pháp)
83. Thơ là từ trái tim đi rồi trở về với trái tim. (Ngô Giang Tiệp, đời Thanh Trung Quốc)
84. Thơ hay là thơ giản dị, xúc động, ám ảnh. Để đạt được một lúc hai điều ấy đối với các thi sĩ vẫn là điều bí mật. (Trần Đăng Khoa)
85. Thế nào là thơ? Đó không chỉ là nghệ thuật, đỏ còn là sự giải thoát của lòng tôi. (La- mác-tin, Pháp)
86. Thơ đối với cuộc sống như người phụ nữ đối với gia đình. Cái để người ta làm quen ban đầu là nhan sắc, những cái để sống với nhau lâu dài là đức hạnh. (Xuân Quỳnh)
87. Thơ khởi sự từ tâm hồn, vượt lên bằng tầm nhìn, và đọng lại nhờ tấm lòng người viết. (Hoàng Minh Châu)
88.
Thơ là đôi cánh nâng tôi bay
Thơ là vũ khí trong trận đảnh
(Raxun Gamzatốp)
89. Nhà thơ như người thợ lặn đang sục tìm những vực sâu kín nhất của tâm thức mình những vật liệu cao quý sẽ kết tinh lại khỉ bàn tay anh mang chúng ra ánh sáng. (Reverdy)
90. Từ bao giờ đến bây giờ, từ Hô-me-rơ đến Kinh Thi, đến ca dao Việt Nam, thơ vẫn là
một sức đồng cảm mãnh liệt và quảng đại. Nó đã ra đời giữa những vui buồn của loài người, và nó sẽ kết bạn với loài người cho đến ngày tận thế. (“Thi nhân Việt Nam”, Hoài Thanh) ’
91. Thơ là ảnh, là nhân ảnh, thơ cũng ở loại cụ thể hữu hĩnh. Nhưng nó khác với cái cụ thể của văn. Cùng mọc lên từ cải đắng tài liệu thực tế, nhưng từ một cái hữu hình nó thức dậy được những vô hình bao la, từ một điểm nhất định mà nó mở được ra một cái diện không gian thời gian, trong đó nhịp mãi lên một tấm lòng sứ điệp. (Nguyễn Tuân)
92. Điều kỳ diệu của thơ là mỗi tiếng, mỗi chữ, ngoài cái nghĩa của nó, ngoài công dụng gọi tên sự vật, bông tự phả tùng mở rộng ra, gọi đến xung quanh nó những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, toả ra xung quanh nỏ một vùng ảnh sáng động đậy. Sức mạnh nhất của câu thơ là ở sức gợi ẩy. (Nguyễn Đình Thi)
93. Thơ phát khởi trong lòng người ta. (Lê Quý Đôn)
…
Hướng dẫn viết mở bài nghị luận Văn học
Kỹ năng viết đoạn văn nghị luận văn học
Kỹ năng viết văn nghị luận về một tác phẩm truyện
Hy vọng rằng nội dung về Bộ sưu tập những nhận định lý luận văn học…sẽ là tài liệu ôn tập ngữ văn hiệu quả giúp các bạn nắm chắc kiến thức làm bài nghị luận xã hội và giúp bạn tự tin hơn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT. Hãy tham khảo và luyện tập thật nhiều để đạt kết quả tốt cho kỳ thi sắp tới nhé!
Theo dõi MXH của Onthidgnl nhé:
FB: https://www.facebook.com/onthidgnlcom
Group: https://www.facebook.com/groups/2k7onthidgnl
Threads: https://www.threads.net/@onthidgnl2k7
Bộ sưu tập bài viết liên quan Nghị luận văn học: https://onthidgnl.com/chuyen-muc/nghi-luan-van-hoc/
