Nói đến những con người tài ba, có công với đất nước ta, không thể không đề cập Phạm Văn Đồng. Ông không chỉ là một nhà chính trị tài ba, mà còn là 1 nhà văn hóa lớn. Ông đã đóng góp rất nhiều cho đất nước, để lại tiếng vang lớn trong lòng tất cả người dân Việt Nam. Đối với ông, những danh nhân văn hóa lớn của Việt Nam đều là những người ông coi trọng và nể phục. Ông đã viết nên tác phẩm “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc” vào ngày tưởng niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu, như để tưởng nhớ đến nhà thơ. Đọc tác phẩm, người đọc không chỉ góc nhìn được sự tài ba của Nguyễn Đình Chiểu, mà tác phẩm còn là một áng văn nghị luận mẫu mực, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Tác phẩm “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc” không chỉ mang ý nghĩa tưởng nhớ đến Nguyễn Đình Chiểu, mà còn mang ý nghĩa khơi dậy tinh thần yêu nước của nhân dân, và thể hiện ý nghĩa trong mỗi quan hệ giữa những người nghệ sĩ và những điều chân thực nhất trong cuộc sống.
Ngay từ cách đặt nhan đề, Phạm Văn Đồng đã cho người đọc góc nhìn đây là một áng văn nghị luận mẫu mực. Nhan đề như một luận đề vừa bao quát lại gợi hình ảnh khẳng định vấn đề, thể hiện rõ nội dung muốn nói đến của tác phẩm. Cách sắp xếp bố cục bài viết của tác giả cũng rất rõ ràng, chia làm ba phần rất khoa học.
Trước tiên, tác giả đặt vấn đề bằng một Câu hỏi luận điểm: Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu, 1 thi sỹ lớn của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghệ dân tộc, nhất là trong lúc này. Phạm Văn Đồng nhận định rất mới mẻ và khác biệt về Nguyễn Đình Chiểu bằng cách so sánh văn chương của ông như vì sao, nhưng con mắt phải chăm chú nhìn thì mới có thể thấy rõ nét. Hơn nữa, nhiều người chỉ biết đến Nguyễn Đình Chiều qua tác phẩm Lục Vân Tiên mà không biết rằng ông là 1 người sáng tác thơ văn với những tác phẩm giàu tình yêu nước, những khúc ca hùng tráng về tinh thần chống thực dân. Có thể thấy, Phạm Văn Đồng đã thẳng thẳn nhìn vào vấn đề, lý giải nguyên nhân 1 cách cụ thể rõ ràng. Điều này góp phần khẳng định về vị trí của Nguyễn Đình Chiểu, định hướng lại cho nhiều người biết về thơ văn của ông, đồng thời cũng phê phán những người chưa thực sự hiểu biết về văn chương của Nguyễn Đình Chiểu.
Tiếp theo, tác giả bắt đầu giải quyết vấn đề, đánh giá những luận điểm bổ sung để chứng minh cho luận điểm trước đó. Ở luận điểm trước, tác giả nói đền cuộc đời và quan niệm văn chương của Nguyễn Đình Chiểu. Cả cuộc đời của ông hy sinh, là một người chiến sĩ vì nghĩa lớn. Dù ông bị mù không thể cầm súng nhưng đã dùng văn chương đẻ chống lại quân thù. Với ông, văn chương chính là công cụ để vạch trần những âm mưu xấu xa của những kẻ lợi dụng văn chương làm điều xấu. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là 1 tấm gương sáng để tất cả mọi người thấy được giá trị của văn học nghệ thuật đối với mặt trận văn hóa tư tưởng.
Ở luận điểm thứ hai, tác giả đặt các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu trên cái nền của hoàn cảnh lịch sử, nhằm làm nổi bật giá trị hiện thực của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu. Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đối với ông mang giá trị rất lớn, đã làm sống lại những khổ nhục nhưng vĩ đại của quá trình chống lại quân xâm lược bằng những hình tượng văn học sinh động và sâu sắc. Với những tác phẩm như Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, bài thơ Xúc cảnh, Nguyễn Đình chiểu đã góp phần cổ vũ mạnh mẽ cho cuộc chiến đấu chống thực dân.
Đến luận điểm cuối cùng, Phạm Văn Đồng đã nói đến giá trị của tác phẩm Lục Vân Tiên. Đó là một bản trường ca ca ngợi chính nghĩa cùng với những đạo đức đáng quý trọng ở đời. Những nhân vật trong tác phẩm đó đều là những con người đáng trân trọng, mặc dù trong gian nguy vẫn quyết âm theo đuổi nghĩa lớn, đây là điều mà người ta phải hiểu để có thể cảm nhận được hết giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Vậy nhưng Phạm Văn Đồng cũng không quên đề cập những mặt còn hạn chế của Lục Vân Tiên, 1 số vấn đề nằm ở lời văn chưa thực sự trọn vẹn, nhưng không nên vì điều đó mà nhìn nhận sai giá trị của tác phẩm. Đây chính là nghệ thuật đòn bẩy tài tình của Phạm Văn Đồng khi ông lập luận bằng sự hạ xuống, rồi lại nâng tầm giá trị nghệ thuật của Lục Vân Tiên, khẳng định rằng đó chính là một tác phẩm có giá trị nghệ thuật rất lớn đối với nhân dân.
Kết thúc vấn đề, Phạm Văn Đồng dùng một luận điểm có tính chất kết luận. Ông kết luận rằng tất cả sự nghiệp cũng như đời sống của Nguyễn Đình Chiểu là 1 tấm gương sáng bất kể dù ở trong lĩnh vực văn học nghệ thuật rất hay đối với nhân dân.
Ở tác phẩm này, Phạm Văn Đồng không viết về Nguyễn Đình Chiểu với giọng điệu khô khan của người ngoài cuộc, mà ông phát huy trí tưởng tượng cùng cảm xúc của mình để đắm vào những năm tháng tuy đau khổ nhưng vô cùng hào hùng của Nguyễn Đình Chiểu. Ông cũng bày tỏ lòng tiếc thương vô bờ đối với Nguyễn Đình Chiểu, cùng với sự cảm thông, trân trọng những giá trị văn hóa nghệ thuật của nhà văn học kiệt xuất Nguyễn Đình Chiểu.
Có thể khẳng định rằng, tác phẩm “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” là 1 bài luận xuất sắc, đạt chuẩn mực văn học cả về mặt hình thức và nội dung, mang đến 1 giá trị văn học sâu sắc.
Xem thêm:
Mở bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc
Kết bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc