Nghị luận văn học là một trong 3 phần kiến thức xuất hiện trong đề thi Tốt nghiệp THPT Quốc gia Môn ngữ Văn và cũng là phần thi chiếm nhiều điểm nhất (5 điểm). Và để giúp các bạn có thể ôn thi đại học môn văn nói chúng và phần văn nghị luận nói riêng, bài viết dưới đây sẽ tổng hợp các dạng đề nghị luận văn học thường gặp.
Nghị luận văn học là dùng những lý lẽ của mình để bàn bạc thuyết phục người khác về vấn đề mình đang đề cập tới. Để thuyết phục được ý kiến của mình thì chúng ta cần có phải có lập luận sắc bén, dẫn chứng rõ ràng, có như vậy thì mọi người mới cảm thấy thuyết phục và đồng ý với quan điểm của mình.
Mục lục
Các dạng đề nghị luận văn học thường gặp
Dạng 1: Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn thơ, đoạn văn
Phân tích đoạn thơ sau trong bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu:
“Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng
……
Mình đi mình lại nhớ mình
Nguồn bao nhiêu nước, nghĩa tình bấy nhiêu… ”
***Xem thêm: Tổng hợp sơ đồ tư duy tác phẩm văn học
Dạng 2: Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn trích
Trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, khi Mị bị A Sử trói vào cột, Tô Hoài viết :
“ Trong bóng tối, Mị đứng im lặng, như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu còn nồng nàn, Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi. “ Em không yêu, quả pao rơi rồi. Em yêu người nào, em bắt pao nào…”. Mị vùng bước đi. Nhưng tay chân đau không cựa được. Mị không nghe tiếng sáo nữa. Chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vào vách. Ngựa vẫn đứng yên, gãi chân, nhai cỏ. Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa”.
(Vợ chồng A Phủ – Tô Hoài)
Từ đoạn văn trên, anh/ chị hãy làm rõ hình ảnh nhân vật Mị và nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của nhà văn.
Dạng 3: Nghị luận về một tình huống truyện
Có ý kiến cho rằng “ Trong truyện ngắn Vợ nhặt, nhà văn Kim Lân đã xây dựng được một tình huống bất thường để nói lên khát vọng bình thường mà chính đáng của con người”. Từ việc phân tích tình huống truyện của tác phẩm Vợ nhặt, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.
Dạng 4: Nghị luận (phân tích/cảm nhận) nhân vật trong tác phẩm
Phân tích nhân vật người đàn bà hàng chài trong tác phẩm chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu.
Dạng 5: So sánh, đối chiếu hai nhân vật, hai chi tiết, hai tư tưởng, hai đoạn thơ
Vẻ đẹp của nhân vật người vợ nhặt (Vợ nhặt – Kim Lân) và nhân vật người đàn bà hàng chài (Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu)
Dạng 6: Bình luận một ý kiến bàn về văn học.
Có ý kiến cho rằng: “Trong truyện ngắn Vợ nhặt, nhà văn Kim Lân đã xây dựng được một tình huống bất thường để nói lên khát vọng bình thường mà chính đáng của con người”. Từ việc phân tích tình huống truyện của tác phẩm Vợ nhặt, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.
Dạng 7: Nghị luận hai ý kiến bàn về văn học.
Về hình tượng người lính trong bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng, có ý kiến cho rằng: người lính ở đây có dáng dấp của các tráng sĩ thuở trước. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: hình tượng người lính mang đậm vẻ đẹp của người chiến sĩ thời kháng chiến chống Pháp.
Từ cảm nhận của mình về hình tượng này, anh/chị hãy bình luận những ý kiến trên.
(Câu 3.a. Đề thi ĐH năm 2013 – Khối C)
Dạng 8: Đề tích hợp nghị luận xã hội
Phân tích, cảm nhận về tác phẩm, sau đó liên hệ thực thế. Đây là kiểu bài nghị luận về vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học.
Nhà thơ Vũ Quần Phương từng viết:
Có bao giờ sông chảy thẳng đâu em
Sông lượn khúc, lượn dòng mà tới bể.
Hai câu thơ trên gợi cho em suy nghĩ gì về dòng sông và những bài học cuộc đời rút ra từ đó?
Hy vọng phần tổng hợp trên sẽ giúp các bạn Học tốt văn lớp 12 và có sự chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi sắp tới.